احکام مسجد

(مسأله 900) نجس کردن زمین و سقف و بام و طرف داخل دیوار مسجد حرام است1 و هر کس بفهمد که نجس شده است باید فوراً نجاست آن را برطرف کند. و احتیاط واجب2 آن است که طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نکنند، و اگر نجس شود نجاستش را برطرف نمایند3، مگر آن که واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد4.

1- مکارم: و احتیاط واجب ان است که طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نکند، مگر آنکه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد.

بهجت: نجس کردن زمین، سقف، بام، ظاهر و باطن مسجد حرام است...

2- سیستانی: احتیاط مستحبّ....

زنجانی: احتیاط ...

3- گلپایگانی، صافی، زنجانی، وحید:[پایان مسأله]

خوئی، تبریزی: اگر نجس شود برطرف کردن آن لازم نیست، مگر در صورتی که بقاء نجاست، موجب هتک مسجد باشد.

سیستانی: اگر نجس شود برطرف کردن آن لازم نیست، ولی اگر نجس کردن طرف بیرون دیوار موجب هتک مسجد باشد البته حرام است و برطرف کردن آن مقداری که رافع هتک باشد لازم است.

4- بهجت: و بنابرأحوط، کافر نباید وارد مساجد مسلمین شود.

*****

مظاهری: مسأله- نجس کردن هر جایی از مسجد و حرم امامان علیهم السلام و فرش آنها حرام و تطهیر کردن آنها فورا واجب است ؛و اگر نتواند، ولو با کمک گرفتن، باید به کسی که می تواند اطّلاع دهد. و اگر برای تطهیر احتّیاج به خراب کردن باشد باید خراب کند و دوباره بسازد.

(مسأله 901) اگر نتواند مسجد را تطهیر نماید1،یا کمک لازم داشته باشد و پیدا نکند، تطهیر مسجد بر او واجب نیست2، ولی اگر بی احترامی به مسجد باشد بنابراحتیاط واجب، باید به کسی که می تواند تطهیر کند اطلاع دهد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- مکارم: مثل اینکه مسافر و در حال عبور باشد، یا احتیاج به کمک دارد و پیدا نکند ،احتیاط واجب آن است که به دیگران که می توانند تطهیر کنند اطلاع دهد.

2- اراکی، خوئی، گلپایگانی، صافی: ولی بنابراحتیاط  واجب باید به کسی که می تواند تطهیر کند اطلاع دهد.

زنجانی، تبریزی: ولی باید (تبریزی: بنابراحتیاط واجب) به کسی که احتمال می دهد آن را تطهیر می کند اطّلاع دهد.

فاضل، وحید: ولی باید به کسی که می تواند تطهیر کند (وحید: و احتمال دهد که تطهیر می کند) اطلاع دهد.

سیستانی: ولی چنانچه بداند که اگر به دیگری اطلاع دهد این کار انجام می گیرد،اگر باقی گذاشتن نجاست موجب هتک باشد باید به او اطّلاع دهد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله900.

مسائل اختصاصی

بهجت: مسأله 742- بنابرأظهر در قراردادن مکانی به عنوان مسجد، صیغه وقف لازم نیست بلکه هر عملی که دلالت برآن کند  کافی است، اگر چه به کاربردن لفظ در ایجاب آن، و تلفّظ  به وقفیّت به عنوان مسجدیّت أحوط است، و همچنین در قبول متولّی یا حاکم شرع؛ و أظهر اعتبار قصد قربت است در وقف مسجد، و کافی است  که با نیّت و اراده بگوید:«جعلته مسجداً لله»  و مسجدیّت را اعلام کند، به معنایی که در عرف مسلمین معمول است(در مقابل مسجد به معنای لغوی)؛ و در قبضش کافی است یک نفر که نمازش محکوم به صحّت باشد با اذن واقف در آنجا نماز بخواند. و اقرب، ترتیب آثار مسجدیّت است بر مساجد مخالفین، در صورتی که محکوم به کفر نباشند؛ و کلیساها و کنیسه ها در جهت حصول تقرّب، مانند مساجد مخالفین است، ولی در سایر جهات محلّ تأملّ است.

مکارم: مسأله 824- هر گاه مسجد نجس شود بر همه لازم است که به طور واجب کفایی نجاست را برطرف کنند، یعنی اگر یک یا چند نفر اقدام به تطهیر کنند از دیگران ساقط می شود و گرنه همه گنهکارند و کسی که مسجد را نجس کرده در این حکم با دیگران تفاوتی ندارد.

(مسأله 902) اگر جایی از مسجد نجس شود که تطهیر آن بدون کندن یا خراب کردن ممکن نیست باید آنجا را بکنند  یا اگر خرابی زیاد لازم نمی آید خراب نمایند1 و (هزینه پر کردن چاله و تعمیر خرابی بر کسی است که مسجد را نجس کرده است و بر اشخاصی  که برای تطهیر مسجد جایی از آن را کندند، یا قسمتی از آن خراب نمودند2) پر کردن جایی که کنده اند و ساختن جایی که خراب کرده اند واجب نیست3. ولی اگر آن کس  که نجس کرده بکند یا خراب کند در صورت امکان باید پر کند و تعمیر نماید.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- مکارم: و بنابراحتیاط واجب جایی را کنده اند یا خراب کرده اند به حالت اوّل بازگزدانند؛ و بهتر است کسی که نجس کرده تعمیر آن را بر عهده گیرد و اگر مخارجی داشته باشد بنابراحتیاط واجب ضامن است.

اراکی، زنجانی:  باید آنجا را بکنند یا خراب نمایند...

سبحانی: اگر خرابی جزئی باشد خراب نمایند...

خوئی، تبریزی، وحید: باید آنجا را بکنند یا خراب نمایند، در صورتی  که خرابی کلّی و مستلزم ضرر وقف نباشد...

سیستانی: باید انجا  را بکنند یا خراب نمایند، در صورتی که کندن یا خراب  کردن جزئی باشد، یا آن که رفع هتک متوقّف بر کندن  یا خراب کردن کلی باشد،و الا خراب کردن، محلّ اشکال است...

2- [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: خوئی، زنجانی، سیستانی، تبریزی، نوری ، فاضل، وحید و سبحانی نیست]

3- خوئی، سیستانی، تبریزی، وحید: ولی اگر چیزی مانند آجر مسجد نجس شود، در صورتی که ممکن باشد، باید بعد از آب کشیدن، به جای اوّلش بگذارند.

زنجانی: پر کردن جایی که کنده اند و ساختن جایی که خراب کرده اند بر کسی که مسجد را نجس کرده لازم است و بر غیر او لازم نیست.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 900

******

گلپایگانی: مسأله- اگر جایی از مسجد نجس شود و تطهیر آن بدون کندن یا خراب  کردن مقدار کمی از آن ممکن نباشد، باید آنجا را بکنند یا خراب نمایند و پر کردن و ساختن آن قسمت هم واجب نیست، مگر این که خود کسی که نجس کرده خراب کند  که در این صورت بنابراحتیاط باید آن قسمت را بسازد و یا پر کند. و اگر مسجد به نحوی  نجس شده باشد که برای تطهیر ان ناچار باشند تمام مسجد را خراب کنند، چنانچه متبرّعی باشد که بعد از تخریب آن را بسازد، خراب کردن آن جایز است و الا  جایز نیست. ولی اگر ممکن است، باید ظاهر آن را بنابراحتیاط تطهیر نمایند. و اگر چیزی مانند آجر مسجد که ممکن است آن را برگرداند، نجس شود، باید بعد از تطهیر بنابراحتیاط آن را به مسجد برگرداند*.

. صافی: اگر مسجد به نحوی نجس شده باشد که برای تطهیر آن، ناچار باشند تمام مسجد را خراب کنند، خراب کردن آن جایز نیست؛ چنانچه متبرّعی هم باشد که بعد از تخریب، آن را بسازد، جایز بودن خراب کردن آن، مشکل است...

*صافی: باید بعد از تطهیر، آن را به مسجد برگرداند.

(مسأله 903) اگر مسجدی را غصب کنند1 و به جای آن خانه و مانند ان بسازند2، که دیگر به ان مسجد نگویند باز هم بنابراحتیاط واجب3 نجس کردن آن حرام و تطهیر آن واجب است.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- مکارم: و آن را از صورت مسجد  به کلّی درآورند به طوری که دیگر به آن مسجد نگویند، باز هم نجس کردن آن بنابراحتیاط حرام است و تطهیر آن لازم است.

2- خوئی، تبریزی: یا به طوری خراب شود که نماز خواندن  در آن ممکن نباشد بنابراحتیاط باز هم نجس کردن آن حرام است ولی تطهیر آن واجب نیست.

گلپایگانی، صافی: یا به طوری خراب شود که نماز خواندن در آن ممکن نباشد باز هم نجس کردن آن حرام است و تطهیر آن واجب است.

سیستانی: یا به طوری خراب شود که به دیگر به آن مسجد نگویند، نجس کردن آن حرام نیست و تطهیر آن واجب نیست.

فاضل: یا در طرح توسعه و تعریض کوچه و خیابانهای  شهرو روستا قسمتی از مسجد در کوچه  و خیابان واقع شود بنابراحتیاط واجب تنجیس آن جایز نیست و تطهیر آن واجب است.

زنجانی: و عرفاً امکان بازگشت دوباره آن به حالت  مسجدیت نباشد یا به طوری خراب شود که نماز خواندن در آن ممکن نباشد، بنابراحتیاط مستحب  آن را نجس نکنند و اگر نجس شد تطهیر کنند.

وحید: نجس کردن آن –بنابراحتیاط- حرام است و تطهیر آن واجب نیست و لی نجس کردن مسجدی که خراب شده  -هرچند در آن نماز نخوانند- جایز نیست و تطهیر آن لازم است.

3- اراکی، مظاهری: باز هم نجس کردن آن حرام و تطهیر آن واجب است.

مسأله اختصاصی

فاضل: مسأله 914- جسد میّت را پیش از غسل دادن در مسجد گذاشتن اگر موجب سرایت نجاست به مسجد یا مستلزم بی احترامی به مسجد نباشد مانعی ندارد، ولی بهتر آن است که جنازه میّت را در مسجد نگذارند، امّا بعد از غسل بی اشکال است.

(مسأله 904) نجس کردن حرم امامان علیهم السلام1 حرام است. و اگر یکی از آنها نجس شود، چنانچه نجس ماندن آن بی احترامی باشد، تطهیر آن واجب است، بلکه  احتیاط واجب2 آن است که اگر بی احترامی  هم نباشد آن را تطهیر کنند.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- فاضل: حرم پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم و حرم امامان علیهم السلام...

2- اراکی، خوئی، فاضل، تبریزی، سیستانی، زنجانی، وحید، سبحانی: احتیاط مستحبّ...

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 900

*****

مکارم: مسأله- آلوده کردن حرم پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و امامان علیهم السلام اگر موجب هتک  باشد حرام است و در این صورت تطهیر آن واجب است بلکه اگر بی احترامی هم نباسد احتیاط آن است که آن را تطهیر کنند.

(مسأله 905) اگر حصیر1 مسجد نجس شود، بنابراحتیاط واجب2 باید آن را آب بکشند3 ولی چنانچه4 بواسطه آب کشیدن، خراب می شود و بریدن جای نجس بهتر است، باید آن را ببرند5 و اگر کسی که نجس کرده ببرد باید خودش اصلاح کند.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- فاضل، زنجانی: یا فرش...

2- خوئی، تبریزی: بنابراحتیاط...

[عبارت «بنابراحتیاط واجب» در رساله آیات عظام: گلپایگانی، صافی و زنجانی نیست]

3- فاضل:[پایان مسأله]

4- خوئی، تبریزی، صافی: ولی چنانچه نجاست حصیر بی احترامی به مسجد باشد و ...

5- خوئی، گلپایگانی، زنجانی، صافی، تبریزی:[پایان مسأله]

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 900.

*****

مکارم: مسأله- نجس کردن فرش مسجد نیز حرام است و چنانچه نجس شود باید آن را تطهیر کرد. و اگر خسارتی لازم آید، کسی که آن را نجس کرده است ضامن است(بنابراحتیاط واجب).

سیستانی: مسأله- اگر حصیر یا موکت مسجد نجس شود، باید آن را آب بکشند، و اگر بریدن جای نجس بهتر باشد، باید آن را ببرند؛ ولی بریدن مقدار معتنابهی از آن یا تطهیری که موجب نقص باشد محلّ اشکال است، مگر این که ترک آن موجب هتک باشد.

وحید: مسأله- نجس کردن حصیر مسجد حرام است و کسی که آن را نجس کرده بنابراحتیاط باید تطهیر کند و بر غیر او احتیاط مستحب است که تطهیر کند، مگر این که نجاست آن بی احترامی به مسجد باشد  که در این صورت باید تطهیر شود.

(مسأله 906) بردن عین نجس مانند خون1 در مسجد اگر بی احترامی به مسجد باشد حرام است2 و همچنین بردن چیزی که نجس شده3، در صورتی که بی احترامی به مسجد باشد حرام است.

1- فاضل: و بول...

2- گلپایگانی، صافی: بلکه احتیاط مستحب آن است که اگر بی احترامی هم نباشد عین نجس را در مسجد نبرند...

3- فاضل: مانند لباس و کفش نجس...

*****

خوئی، تبریزی، وحید: مسأله- بردن عین نجس و متنجّس در مسجد اگر بی احترامی به مسجد باشد حرام است، بلکه احتیاط مستحبّ آن است که اگر بی احترامی هم نباشد عین نجس را در مسجد نبرند..

. سیستانی: مگر آن چه از توابع انسانی است که وارد می شود، مانند خون زخمی که در بدن یا لباس او است.

زنجانی: مسأله-  بردن عین نجس یا  متنجس در مسجد اگر سبب نجس شدن مسجد شود یا بی احترامی به مسجد باشد حرام است ، و در غیر این صورت هم احتیاط مستحب آن است که آن را در مسجد نبرند.

بهجت: مسأله - گذاشتن لباس نجس و سایر چیزهای نجس و متنجّس در مسجد، در صورتی که نجاست آن به مسجد سرایت نکند و مو جب بی احترامی به آن نباشد، مانعی ندارد.

مکارم: مسأله- بردن عین نجاست، مانند خون و بول در مسجد حرام است، هر چند بی احترامی به مسجد نباشد بنابراحتیاط  واجب، مگر چیز جزئی که گاه در لباس و بدن شخص وارد شونده یا در لباس بچه های کوچک است؛ امّا بردن متنجّس (چیزی که نجس شده مانند لباس و کفش نجس) در صورتی که بی احترامی به مسجد نباشد و سبب آلودگی مسجد نیز نشود حرام نیست.

مظاهری: مسأله- بردن عین نجس و متنجس در مسجد اشکال ندارد، مگر آنکه بی احترامی به مسجد باشد.

(مسأله 907) اگر مسجد را برای روضه خوانی چادر بزنند و فرش کنند و سیاهی بکوبند و اسباب چای در آن ببرند1، در صورتی که این کارها به مسجد ضرر نرساند و مانع نماز خواندن نشود اشکال ندارد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- فاضل، مکارم: اگر برای مراسم عزاداری و روضه خوانی و سوگواری  یا جشنهای مذهبی و مانند آن مسجد را چادر بزنند و سیاهی بکوبند و اسباب چای و غذا در مسجد ببرند...

*****

مظاهری: مسأله-  تشکیل مراسم مذهبی، نظیر سوگواری ها و جشن ها در مسجد اشکال ندارد.

(مسأله 908) بنابراحتیاط واجب1 مسجد را به طلا نباید زینت نمایند2 و همچنین نباید3 صورت چیزهایی که مثل انسان و حیوان روح دارد در مسجد نقش کنند. و نقاشی چیزهایی که روح ندارد ، مثل گل و بوته مکروه است.

1- [عبارت «بنابراحتیاط واجب»  در رساله آیت الله اراکی نیست]

2- بهجت: و همچنین  نباید صورت چیزی را نقاشی کنند و بکشند، مخصوصاً چیزهایی که مثل انسان و حیوان روح دارد، که در غیر مسجد هم اشکال دارد و احتمال دارد  نماز خواندن در این مساجد مکروه باشد، ولی نوشتن قرآن و احادیث صحیحه در مسجد مانعی ندارد.

3- اراکی: بنابراحتیاط واجب...

فاضل: بنابراحتیاط...

*****

گلپایگانی، صافی: مسأله- زینت کردن مسجد به طلا حرام است بنابراحتیاط واجب؛ و همچنین است نقش کردن مسجد به صورت چیزهایی که مثل انسان و حیوان روح دارد. و نقّاشی چیزهایی که روح ندارد، مثل گل و بوته مکروه است.

خوئی، تبریزی، زنجانی: مسأله- احتیاط مستحب این است که مسجد را به طلا و (زنجانی: یا نصب) صورت چیزهایی که مثل انسان و حیوان روح دارد زینت نکنند.

مکارم: مسأله- تزیین کردن مسجد به طلا اشکال دارد؛ و همچنین احتیاط آن است که صورت چیزهایی که روح دارد، مثل انسان و حیوان در مسجد نقش نکنند ولی در جای دیگر مانند کتابخانه مسجد مانعی ندارد.

سیستانی: مسأله- احتیاط واجب این است که مسجد را به طلا زینت نکنند و احتیاط مستحب آن است که به صورت چیزهایی که مثل انسان و حیوان روح دارد زینت نکنند.

وحید: مسأله- زینت کردن مسجد به طلا و صورت چیزهایی که  مثل  انسان و حیوان روح دارد ، بنابراحتیاط واجب جایز نیست؛ و نقاشی چیزهایی که روح ندارد، مثل گل و بوته مکروه است.

مظاهری: مسأله- زینت کردن مسجد به طلا و صورت چیزهایی که روح دارد مکروه است.

(مسأله 909) اگر مسجد خراب هم شود نمی توانند ان را بفروشند یا داخل ملک و جاده نمایند.1

1- نوری: مگر اینکه ولیّ فقیه براساس مصالح مهمتری اجازه بدهد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 910.

(مسأله 910) فروختن در و پنجره و چیزهای دیگر مسجد حرام است1 و اگر مسجد خراب شود، باید اینها را صرف تعمیر همان مسجد کنند2 و چنانچه به درد آن مسجد نخورد، باید در مسجد دیگر مصرف شود، ولی اگر به درد مسجدهای دیگر هم نخورد3، می توانند آن را بفروشند و پول آن را اگر ممکن است صرف تعمیر همان مسجد و گرنه صرف تعمیر مسجد دیگر نمایند4.

1- تبریزی: چه جزء بناء حساب بشود یا نه ،باطل است...

2- بهجت: و چنانچه در آن مسجد قابل مصرف نیست و همان مسجد به  پول آن نیاز دارد بفروشند صرف  نیاز آن مسجد کنند. و اگر آن مسجد به خود آن و به پول آن نیاز ندارد، در مساجد دیگر آن را مصرف کنند و اگر آنجا هم نیاز نباشد بفروشند و پول آن را صرف مسجد کنند. و غلّه و نذوراتی که برای مسجد معیّنی قرار داده شده، در صورت بی نیاز بودن آن  مسجد و یا معذور بودن مصرف در آن مسجد، می توان انها را در سایر مساجد مصرف کرد و همچنین است حکم غلات و نذورات  موقوفه مشاهد مشرفّه؛ و با تعذّر مصرف در موارد معیّن شده و یا مماثل آن، می توان آن غّلات و نذورات را در مطلق خیرات و مبرّات مصرف نمود.

3-  تبریزی: چنانچه جز بنا حساب نشود...

وحید: آنچه را که از اجزای مسجد شمرده نشود و وقف بر مسجد باشد ، می توانند با اذن ولی شرعی  بفروشند و پول آن را اگر ممکن است صرف تعمیر همان مسجد و گرنه صرف تعمیر مسجد دیگر نمایند. و اگر آن هم ممکن نشد در سایر وجوه برّ و خیر صرف نمایند.

4- زنجانی: پول آن را باید اگر ممکن است به مصرفی برسانند که به مقصود  واقف نزدیکتر است.

*****

مظاهری: مسأله- اگر مسجد خراب شود فروختن آن و در و پنجره و چیزهای دیگر آن بدون اذن حاکم شرع جایز نیست. و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد ، می توانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند، بلکه می توانند مسجدی را که خراب نشده برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند.

(مسأله 911) ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می باشد مستحب است1 و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، می توانند آن را  خراب کنند و دوباره بسازند بلکه می توانند مسجدی را که خراب نشده، برای احتیاج مردم 2خراب کنند و بزرگتر بسازند.

1- وحید: ساختن مسجد و تعمیر آن مستحب است ...

2- وحید: برای احتیاج مردم به نماز ...

سبحانی: برای نماز خواندن در آن...

*****

مکارم: مسأله- ساختن مسجد مستحبّ است و هر قدر در جای مناسب تر و بهتری باشد که مسلمانان از آن بیشتر استفاده کنند بهتر است . تعمیر مسجد نیز مستحبّ است و از بهترین کارها است واگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، می توانند ان را بکلّی خراب کنند و دوباره بسازند . مسجدی که خراب نشده و قابل استفاده است اگر نیاز به توسعه دارد می توان آن را خراب کرد و بهتر و بزرگتر ساخت.

مظاهری: مسأله- ساختن مسجد و تعمیر و تمیز  کردن و روشن کردن چراغ در آن و مانند این ها مستحب است.[ونیز رجوع کنید به ذیل مساله 910.]

(مسأله 912) تمیز کردن مسجد و روشن کردن چراغ آن1 مستحب است، و کسی که می خواهد مسجد برود، مستحب است خودرا خوشبو کند و لباس پاکیزه و قیمتی بپوشد2 و ته کفش خود را وارسی کند که نجاستی به آن نباشد3 و موقع داخل شدن به مسجد4، اوّل پای راست و موقع بیرون آمدن، اوّل پای چپ را بگذارد و همچنین  مستحب است از همه زودتر به مسجد آید و از همه دیرتر از مسجد بیرون رود.

1- مکارم: و کوشش در تأمین حوائج آن...

2- اراکی: لباس پاکیزه و فاخر بپوشد...

مکارم: لباس پاکیزه بپوشد...

فاضل: لباس پاکیزه و فاخر و قیمتی بپوشد...

3- مکارم: که الوده نباشد...

4- مکارم: شایسته است...

*****

بهجت: مسأله- چند چیز در مسجد مستحب است، از جمله: تمیز کردن مسجد، روشن کردن چراغ آن، و قرار دادن محلّ تطهیر از بول و غایط در خارج مسجد؛ و نیز مستحب است کسی که می خواهد مسجد برود ته کفش خود را وارسی کند که نجاستی در آن نباشد و موقع داخل شدن به مسجد، اوّل پای راست و موقع بیرون امدن ، اوّل پای چپ را بگذارد.

مظاهری: مسأله- برای کسی که می خواهد مسجد برود شش امر مستحب است: 1- خود را خوشبو کند.2- لباس پاکیزه بپوشد. 3- ته کفش خود را وارسی کند که نجاستی به آن نباشد، 4- موقع داخل شدن، اوّل پای راست را ، و موقع بیرون آمدن اوّل پای چپ را بگذارد. 5- زودتر از دیگران به مسجد برود و دیرتر از دیگرن از مسجد بیرون بیاید، 6- دو رکعت نماز به قصد تحیّت و احترام مسجد بخواند.

مسأله اختصاصی

بهجت: مسأله 750- مستحب است مسجد دارای سقف نباشد، بلکه سایبان قرار دادن بر آن به غیر بوریا مکروه است؛ مگر به سبب ضرورت و یا مرجّحات دیگری که با وجود آنها، بنابرأقرب این کراهت از بین می رود.

(مسأله 913) وقتی انسان وارد مسجد می شود، مستحب است دو رکعت نماز به قصد تحیت و احترام مسجد بخواند و اگر نماز واجب یا مستحب دیگری هم بخواند کافی است.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 912.

(مسأله 914) خوابیدن در مسجد  اگر انسان ناچار نباشد و صحبت کردن راجع به کارهای دنیا1 و مشغول صنعت شدن و خواندن شعری که نصیحت و مانند آن نباشد مکروه است. ( ونیز مکروه است آب دهان و بینی و اخلاط سینه را  در مسجد بیندازد2 و گمشده ای را طلب کند و صدای خودرا بلند کند3،  ولی بلند کردن صدا برای اذان مانعی ندارد.

1- زنجانی: و خرید و فروش...

2- سیستانی: بلکه در بعضی موارد حرام است...

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله سبحانی نیامده است.]

3- بهجت: و در هر صورت باید از کارهایی که با احترام مسجد منافات دارد یا مزاحم نمازگزاران است اجتناب کند...

*****

مکارم: مسأله- خوابیدن در مسجد و سخن گفتن درباره کارهای دنیا و خواندن اشعاری که نصیحت و مانند آن در آن نباشد مکروه است؛ و همچنین انداختن آب دهان و بینی و اخلاط سینه در مسجد و بلند کردن صدا و داد و فریاد و آنچه با موقعیّت مسجد منافات دارد مکروه می باشد.

مظاهری: مسأله- در مسجد و حرم امامان علیهم السلام شش امر مکروه  است: 1- خوابیدن؛ 2- انجام کاری یا صحبتی درباره دنیا؛ 3- کثیف نمودن آنجا؛ 4- بلند کردن صدا؛ 5- راه دادن بچه یا دیوانه (در صورت ایجاد مزاحمت) ؛ 6- وارد شدن کسی که بوی دهان یا لباس یا بدن او مردم را اذیت می کند.

(مسأله 915) راه دادن بچه و دیوانه به مسجد مکروه است1 . و کسی که پیاز و سیر و مانند اینها خورده که بوی دهانش مردم را اذیت می کند مکروه است به مسجد برود.

1- فاضل، مکارم: ولی اگر آوردن بچه ها مزاحمتی ایجاد نکند و باعث علاقمندی آنان به نماز و مسجد شود مستحب است (مکارم: و گاه واجب)...

سیستانی: راه دادن دیوانه به مسجد مکروه است و همچنین است راه دادن بچّه اگر موجب زحمت نمازگزاران شود و یا این که احتمال رود مسجد را نجس کند. و در غیر این دو صورت مانعی از راه دادن بچه به مسجد نیست بلکه گاهی اولویّت دارد...

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 914

*****

بهجت: مسأله- مستحب است که در مسجد از خرید و فروش و سایر معاملات (عقود و ایقاعات) غیر عبادی خودداری شود؛ و امّا مانند نذر و وقف و نکاح چون حیثیت عبادی دارند اشکالی ندارد،  و مستحب است از ورود دیوانگان و اطفال غیر ممیز که مراعات آداب مساجد را نمی نمایند به مساجد خودداری شود؛ و مکروه است کسی که بوی بدی از او استشمام می شود مثل بوی سیر و پیاز، داخل مسجد شود و بعید نیست نمازی را که با این حال خوانده، اعاده اش مستحب باشد.

مسائل اختصاصی

بهجت: مسأله 753- تعرّض به معابد یهودیان و مسیحیان که در ذمّه اسلام هستند و آن معابد هم در دست خود آنها است جایز نیست و آن اماکن مثل مساجد محترم است و جایز نیست خراب کردن آنها مگر با شرایطی، که در مساجد هم جاری است.

سبحانی: مسأله 771- نهادن جسد میت در مسجد پیش از غسل دادن اگر موجب سرایت نجاست و مستلزم هتک مسجد نباشد مانع ندارد ، و بعد از غسل دادن بی اشکال است . و صحن مسجد اگر مسجد نباشد شستن و غسل دادن میت در آنجا اگر مخالف با وقف نباشد  و موجب هتک نشود اشکال ندارد.