(مسأله 1100) در رکعت دوم تمام نمازهای واجب 1 و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا2، باید انسان بعد از سجده دوم( بنشیند و در حال آرام بودن بدن3) تشهّد بخواند یعنی بگوید4: «اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل علی محمد و آل محمد.»5
1- خوئی، سیستانی، زنجانی،وحید: و مستحب...
2- زنجانی، مظاهری: و در نماز وتر...
مکارم: در رکعت دوم تمام نمازها، تشهّد واجب است و همچنین در رکعت آخر نماز مغرب و عشا و ظهر و عصر...
3- زنجانی: سر و بدن ...
[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله وحید نیست]
4- بهجت: ذکر تشهّد بنابراحتیاط عبارت است از...
5- گلپایگانی، صافی: و کمتر از این کفایت نمی کند و احتیاط واجب آن است که به همین ترتیب بگوید.
خوئی، تبریزی، زنجانی: و احتیاط واجب آن است که به غیر این ترتیب نگوید (خوئی: و در نماز وتر هم تشهّد لازم است).
وحید: واحتیاط واجب آن است که به غیر کیفیت ذکر شده نگوید .و در نماز وتر هم تشهّد لازم است، و در نمازهای واجب باید بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن تشهّد بگوید و لی نشستن و آرام بودن بدن در نمازهای مستحب واجب نیست.
سیستانی: و اگر بگوید «اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمداً صلی الله علیه و آله و عبده و رسوله» کفایت می کند و در نماز وتر هم تشهّد لازم است.
(مسأله 1101) کلمات تشهّد باید به عربی صحیح و به طوری که معمول است پشت سر هم گفته شود.
مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 948.
مسأله اختصاصی
بهجت: مسأله907- کسی که تشهّد را نمی داند واجب است یاد بگیرد و در تنگی وقت –در صورتی که نتواند از غیر خود متابعت کند و یا از روی نوشته بخواند- ترجمه ان را به زبان خودش بخواند و اگر از ترجمه هم عاجز بود ذکر یا ترجمه ذکری را به جای آن بخواند.
(مسأْه 1102) اگر تشهّد را فراموش کند و بایستد و پیش از رکوع یادش بیاید که تشهّد را نخوانده باید بنشیند و تشهّد را بخواند و دوباره بایستد و آنچه باید در آن رکعت خوانده شود بخواند و نماز را تمام کند1 و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید، باید نماز را2 تمام کند و بعد از سلام نماز تشهّد را قضا کند3، و بنابراحتیاط واجب4 برای تشهّد فراموش شده دو سجده سهو به جا آورد5.
1- گلپایگانی، خوئی، تبریزی، صافی، سبحانی، وحید: و بنابراحتیاط واجب بعد از نماز برای ایستادن بیجا دو سجده سهو بجا آورد...
زنجانی، سیستانی: و بنابراحتیاط مستحب بعد از نماز برای ایستادن بیجا دو سجده سهو بجا آورد...
بهجت: باید بنشیند و تشهّد را بخواند و بقیه نماز را مطابق معمول بخواند سپس بعد از اتمام نماز دو سجده سهو برای ایستادن بیجا و دو سجده سهو برای قرائت یا تسبیحات زیادی در صورتی که خوانده باشد بجا آورد...
مظاهری:دوباره بایستد و حمد یا تسبیحات ر ا بخواندو نماز را تمام کند...
2- بهجت: مطابق معمول...
3- اراکی، گلپایگانی، فاضل، صافی: و برای تشهّد فراموش شده دو سجده سهو بجا آورد.
خوئی، تبریزی: بنابراحتیاط واجب تشهّد را قضا کند و برای تشهّد فراموش شده دو سجده سهو بجا آورد...
سیستانی، وحید: بنابراحتیاط مستحب تشهّد را قضا کند...
زنجانی: بعد از سلام نماز، دو سجده سهو را بجا آورد که با آن تشهّد فراموش شده نیز قضا می گردد. و تشهّد دیگری لازم نیست.
4- سیستانی ، وحید، مظاهری: و باید...
5- مکارم: اگر در رکوع یا بعد از ان یادش بیاید نمازش صحیح است و برگشتنش واجب نیست ولی احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز تشهّد راقضا کند و دو سجده سهو نیز بجا آورد.
مسأله اختصاصی
مکارم: مسأله 988- اگر شک کند که تشهّد را خوانده یا نه، در صورتی که وارد رکعت بعد شده اعتنا نکند و اگر هنوز بر نخاسته باید آن را بخواند.
(مسأله 1103) مستحب است 1در حال تشهّد بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را به کف پای چپ بگذارد و پیش از تشهّد بگوید: «الحمدلله» یا بگوید: «بسم الله و بالله و الحمدلله و خیر الاسماء لله» و نیز مستحب است دستها را بر رانها بگذارد و انگشتها را به یکدیگر بچسباند و به دامان خود نگاه کند و بعد از تمام شدن تشهّد بگوید2: « وتقبل شفاعته و ارفع درجته3» .
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- مظاهری: در تشهّد شش مورد مستحب است : ...
2- خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی، وحید: بعد از صلوات در تشهّد بگوید...
مکارم، صافی: بعد از تمام شدن تشهّد اول بگوید...
3- مکارم: [یعنی] «خداوندا شفاعت پیامبر صلی الله علیه و اله وسلم را بپذیر و درجه او را بالاتر ببر.»
فاضل: و احتیاط این است که در تشهّد دوم این جمله را به قصد قربت مطلقه بگوید.
(مسأله 1104) مستحب است زنها در وقت خواندن تشهّد، رانها را به هم بچسبانند.
این مسأله در رساله آیات عظام مکارم و بهجت و سبحانی نیست.
