(مسأله 958) قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام 1 و قیام پیش از رکوع که آن را قیام متصل به رکوع می گویند رکن است، ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست2 و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند، نمازش صحیح است.
1- بهجت: بنابرظاهر...
2- مکارم: واجب است امّا رکن نیست.[پایان مسأله]
*****
زنجانی: مسأله- قیام پیش از رکوع، که آن را قیام متصل به رکوع می گویند، رکن است، و معنی آن از حالت ایستاده به رکوع رفتن است و لازم نیست پس از اتمام قرائت، مقداری صبر کند و سپس به رکوع برود.
مظاهری: مسأله- قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام و خواندن حمد و سوره و بعد از رکوع و در حال خواندن تسبیحات واجب است و اگر عمدا کسی آن را نیاورد نمازش باطل است.
(مسأْه 959) واجب است پیش از گفتن تکبیر و بعد از آن مقداری بایستد تا یقین کند که در حال ایستادن تکبیر گفته است.
این مسأله در رساله آیات عظام مکارم، بهجت و مظاهری نیست .
*****
زنجانی: مسأله- قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام مانند خود تکبیرة الاحرام واجب است و ظاهراً رکن نیست و قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع واجب است ولی بی تردید رکن نیست و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند نمازش صحیح است.
(مسأله 960) اگر رکوع را فراموش کند1 و بعد از حمد و سوره بنشیند2 و یادش بیاید که رکوع نکرده، باید بایستد و به رکوع رود و اگر بدون این که بایستد به حال خمیدگی به رکوع برگردد3، چون قیام متصل به رکوع را بجا نیاورده4، نماز او باطل است.
1- صافی: معنای قیام متصل به رکوع این است که از حال قیام به رکوع برود بنابراین اگر رکوع را فراموش کند ...
2- فاضل: قیام متصل به رکوع یعنی انسان از حالت ایستاده به قصد رکوع خم شود، بنابراین اگر رکوع را فراموش کندو بعد از حمد و سوره به نیّت سجده خم شود...
3 - زنجانی: کفایت نمی کند، بلکه باید بایستد و از حالت ایستاده رکوع کند و اگر این کار را نکند نمازش باطل است.
4- سیستانی: کفایت نمی کند.
(مسأله 961) موقعی که ایستاده است1 باید بدن را حرکت ندهد2 و به طرفی خم نشود و به جایی تکیه نکند ولی اگر از روی ناچاری باشد، یا در حال خم شدن برای رکوع پاها را حرکت دهد اشکال ندارد3.
1- صافی: موقعی که برای تکبیرة الاحرام یا قرائت ایستاده است...
2- بهجت: عمداً حرکت ندهد...
3- سبحانی: اگر از روی ناچاری باشد اشکال ندارد.
*****
خوئی، زنجانی،تبریزی،سیستانی، وحید: مسأله- موقعی که برای تکبیره الاحرام یا قرائت ایستاده است، باید (زنجانی: سر و ) بدن را حرکت ندهد و به طرفی خم نشود، و بنابراحتیاط. در حال اختیار بجایی تکیه نکند* ولی اگر از روی ناچاری باشد . اشکال ندارد..
. وحید: بنابراحتیاط واجب...
*سیستانی: باید راه نرود و به طرفی خم نشود وبنابراحتیاط لازم بدن را حرکت ندهد و در حال اختیار بجایی تکیه نکند...
* تبریزی: بنابراحتیاط بجایی تکیه نکند...
. وحید: یا در حال خم شدن برای رکوع پاها را حرکت دهد...
مکارم: مسأله- در موقع قیام نباید بدن و پاها را حرکت دهد و به طرفی خم شود یا به جایی تکیه کند، ولی اگر از روی ناچاری باشد، مانعی ندارد.
(مسأله 962) اگر موقعی که ایستاده از روی فراموشی بدن را حرکت دهد1 یا به طرفی خم شود، یا به جایی تکیه کند، اشکال ندارد2 ولی در قیام موقع گفتن تکبیرة الاحرام و قیام متصل به رکوع اگر از روی فراموشی هم باشد، بنابراحتیاط واجب3 باید نمازرا تمام کند و دوباره بخواند4.
1- سیستانی: از روی فراموشی قدری راه برود...
2- خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی: [پایان مسأله]
3- [عبارت «بنابراحتیاط واجب» در رساله آیت الله اراکی نیست]
4- صافی: بنابراحتیاط مستحب نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
فاضل: بنابراحتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند.
*****
مکارم: مسأله- هر گاه در حال قیام برای حمد و سوره از روی فراموشی بدن و پاها را حرکت دهد یا به طرفی خم شود نماز باطل نیست اما اگر در موقع تکبیرة الاحرام و قیام متصل به رکوع باشد بنابراحتیاط واجب باید نماز را تمام کند و اعاده نماید.
وحید: مسأله- اگر در قیام واجب برای تکبیره الاحرام و قرائت از روی فراموشی بدن را حرکت دهد یا به طرفی خم شود یا به جایی تکیه کند اشکال ندارد.
مظاهری : مسأله- اگر موقعی که ایستاده از روی فراموشی یا جهل بدن را حرکت دهد یا به طرفی خم شود یا به جایی تکیه کند، اشکال ندارد.
(مسأله 963) باید1 در موقع ایستادن، هر دو پا روی زمین باشد، ولی لازم نیست سنگینی بدن روی هر دو پا باشد و اگر روی یک پا هم باشد اشکال ندارد2.
1- گلپایگانی، سیستانی، بهجت، صافی، نوری، وحید، سبحانی: به اختیاط واجب...
خوئی، تبریزی، زنجانی: به احتیاط مستحب...
2- بهجت: و اگر ایستادن صدق کرد و از روی فراموشی روی یک پا قرار گرفت نمازش باطل نیست، گرچه محلّ احتیاط است.
*****
مکارم: مسأله- هر گاه در موقع قیام روی یک پا بایستد نمازش اشکال دارد، ولی لازم نیست سنگینی بدن را به طور مساوی روی هر دو پا قرار دهد.
مظاهری:مسأله- لازم نیست سنگینی بدن روی هر دو پا باشد، بلکه اگرروی یک پا هم بایستد اشکال ندارد.
(مسأله 964) کسی که می تواند درست بایستد، اگر پاها را خیلی گشاد بگذارد که به حال ایستادن معمولی نباشد1 نمازش باطل است2.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- خوئی، تبریزی، سیستانی ،وحید: که ایستادن بر او صدق نکند...
گلپایگانی، صافی: اگر پاها را خیلی باز بگذارد به حدّی که به او ایستاده نگویند...
فاضل: که عرفاً قیام بر آن صدق نکند...
زنجانی: که ایستادن به ان گفته نشود...
2- سیستانی: بلکه بنابراحتیاط لازم نباید پاها را خیلی گشاد بگذارد ،هر چند ایستادن صدق کند.
وحید: و همچنین بنابراحتیاط واجب اگر به صورت ایستادن معمولی نباشد .
*****
بهجت: مسأله- کسی که می تواند درست بایستد، لازم است پاها را طوری گشاد نگذارد که به حال ایستادن معمولی نباشد، ولی اگر بگویند ایستاده است و یا از روی فراموشی پاها را بیش از متعارف باز کرد، نمازش باطل نمی شود گرچه محلّ احتیاط است.
مکارم: مسأله- اگر پاها را بیش از اندازه گشاد بگذارد به طوری که از شکل ایستادن بیرون رود نمازش باطل است مگر این که ناچار باشد.
(مسأله 965) موقعی که انسان در نماز می خواهد کمی جلو یا عقب رود، یا کمی بدن را به طرف راست یا چپ حرکت دهد، باید چیزی نگوید ولی «بحول الله و قوته اقوم و اقعد» را باید در حال برخاستن بگوید و در موقع گفتن ذکرهای واجب هم بدن باید بی حرکت باشد 1بلکه(احتیاط واجب آن است که2) در موقع گفتن ذکرهای مستحبی نماز، باید بدنش آرام باشد.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- سبحانی: [پایان مسأله]
2- [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله اراکی نیست]
*****
گلپایگانی، صافی: مسأله- موقعی که انسان در نماز مشغول خواندن چیزی است، حتّی موقع گفتن ذکرهای مستحبی نماز، باید بدنش آرام باشد و در موقعی که می خواهد کمی جلو یا عقب رود، یا کمی بدن را به طرف راست یا چپ حرکت دهد باید چیزی نگوید ،ولی «بحول الله و قوته اقوم و اقعد» را باید در حال برخاستن بگوید.
زنجانی: مسأله- موقعی که انسان در نماز مشغول خواندن چیزی است، حتّی بنابراحتیاط واجب در موقع گفتن ذکرهای مستحبی نماز،(که به قصد ذکر مخصوص نماز گفته می شود) باید سر و بدنش آرام باشد و در موقعی که می خواهد کمی جلو یا عقب رود، یا کمی بدن را به طرف راست یا چپ حرکت دهد باید چیزیاز اذکار نماز را نخواند ولی «بحول الله و قوّته اقوم و اقعد» را باید در حال برخاستن بگوید.
خوئی، سیستانی، تبریزی، وحید: مسأله- موقعی که انسان در نماز مشغول خواندن چیزی از اذکار واجب است باید بدنش آرام باشد(سیستانی: و همچنین بنابراحتیاط لازم وقتی که مشغول چیزی از اذکار مستحب می باشد) و در موقعی که می خواهد کمی جلو یا عقب رود، یا کمی بدن را به طرف راست یا چپ حرکت دهد، باید چیزی نگوید.
مظاهری: مسأله- در موقع خواندن چیزهای واجب نماز باید بدن بی حرکت باشد و مستحب است در موقع گفتن ذکرهای متسحب نماز نظیر «سمع الله لمن حمده» نیز بدن آرام باشد ولی حرکت دادن سر یا دست یا پا اشکال ندارد اما «بحول الله وقوته اقوم و اقعد» را باید در حال برخاستن بگوید.
(مسأله 966) اگر1 در حال حرکت بدن ذکر بگوید2 مثلاً موقع رفتن به رکوع یا رفتن به سجده تکبیر بگوید3، چنانچه آن را به قصد ذکری که4 در نماز دستور داده اند بگوید5، باید 6 نماز را دوباره بخواند7 واگر به این قصد نگوید، بلکه بخواهد ذکری گفته باشد نماز صحیح است.
این مسأله در رساله آیات عظام بهجت ، سبحانی و مظاهری نیست.
1- زنجانی: اگر با علم و عمد...
2- خویی، تبریزی، سیستانی: ذکر مستحبی بگوید...
3- خوئی، تبریزی: نمازش صحیح است. و«بحول الله و قوته اقوم و اقعد» را باید در حال برخاستن بگوید.[پایان مسأله]
4- زنجانی: ذکر خاصی که...
5- سیستانی: آن ذکر صحیح نیست ولی نمازش صحیح است«بحول الله و قوته اقوم و اقعد» را باید در حال برخاستن بگوید.[پایان مسأله]
6- گلپایگانی، صافی، فاضل، نوری: باید احتیاطاً...
7- زنجانی: و این امردر ذکرهای مستحب، مطابق احتیاط وجوبی است...
اراکی: چنانچه آن را به قصد ذکری که در نماز دستور داده اند بگوید، صحیح بودن نمازش مورد اشکال است...
*****
وحید: مسأله- اگر در حال حرکت بدن ذکر مستحبی بگوید، ذکر و نماز- هر دو- صحیح است ولی اذکار مستحبّۀ نماز را اگر به قصد آنچه در نماز وارد شده بگوید بنابراحتیاط باید بدن آرام باشد اگر چه با آرام نبودن بدن، نماز صحیح است ولی بحول الله وقوته اقوم و اقعد را باید در حال برخاستن بگوید.
مکارم: مسأله- هر گاه در حال حرکت بدن ذکر بگوید مثلا موقع رفتن به رکوع یا در حال رفتن به سجده تکبیر آن را بگوید مانعی ندارد به شرط اینکه قصدش مطلق ذکر باشد، یعنی نه آن تکبیر مخصوصی که مثلاً قبل از سجده در حال ایستادن گفته می شود، بلکه از آنجا که ذکر خدا در هر جای نماز خوب است تکبیر می گوید.
(مسأله 967) حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد1، اشکال ندارد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد.
این مسأله در رساله آیات عظام مکارم و سبحانی نیست.
1- گلپایگانی، صافی، زنجانی: و سوره (زنجانی: و تسبیحات اربعه)...
بهجت: و سایر حالات اشکال ندارد.[پایان مسأله]
وحید: در موقع قرائت و ذکرهای واجب...
مظاهری:رجوع کنید به ذیل مساله965.
(مسأله 968) اگر موقع خواندن حمد و سوره ، یا خواندن تسبیحات1 بی اختیاربه قدری حرکت کند که از حال آرام بودن خارج شود2، احتیاط واجب3 آن است که بعد از آرام گرفتن بدن، آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.
این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و مظاهری نیست.
1- فاضل: اگر موقع خواندن حمد و سوره یا ذکر واجب...
2- مکارم: و یا مثلاً در میان جمعیت باشد و به او تنه بزنند و او را حرکت دهند...
سبحانی: مثلا کسی به او تنه بزند و او را حرکت دهد...
3- خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: احتیاط مستحب...
(مسأله 969) اگر در بین نماز از ایستادن عاجز شود باید بنشیند1 و اگر از نشستن هم2 عاجز شود باید بخوابد 3 ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند4.
1- اراکی: مگر بداند که بعد از آن قبل از گذشتن وقت،توانایی بر ایستاده خواندن نماز را پیدا می کند که در این صورت باید نماز را قطع کند و بعداً بخواند...
2- بهجت: به همه اقسامش...
3- مظاهری: [پایان مسأله]
زنجانی: البته این حکم مخصوص صورتی است که ناتوانی او تا آخر وقت نماز ادامه داشته باشد ولی تا بدنش آرام نگرفته نباید ذکر واجب بلکه به احتیاط واجب، چیزی از ذکر مستحب را به قصد ورود بخواند.
4- اراکی: تا بدنش آرام نگرفته، بنابراحتیاط واجب قرائت و ذکر را تنها به قصد قربت بخواند نه به قصد ذکری که در نماز دستور داده اند.
خوئی، سیستانی، تبریزی: باید چیزی از ذکرهای واجب را نگوید.
فاضل: باید چیزی از واجبات نماز را نخواند.
*****
وحید: مسأله- کسی که در بین نماز از ایستادن عاجز شود و عجزش تا آخر وقت باقی نباشد ، باید نماز را در حال قدرت ایستاده بخواند ، و در صورتی که عجزش تا آخر وقت باقی باشد باید بقیّۀ نماز را نشسته بخواند ، و همچنین اگر از نشستن هم عاجز شود باید خوابیده بخواند ولی تا بدنش آرام نگرفته باید قرائت و اذکار واجبه را نخواند. و حکم اذکار مستحبّه در این مسأله و مسائل بعد ، در مسأله [966] گذشت.
(مسأله 970) تا انسان می تواند ایستاده نماز بخواند1 نباید بنشیند مثلا کسی که در موقع ایستادن بدنش حرکت می کند یا مجبور است به چیزی تکیه دهد، یا بدنش را کج کند2 (یا خم شود یا پاها را بیشتر از معمول گشاد بگذارد3) باید به هر طور که می تواند ایستاده نماز بخواند ولی اگر به هیچ قسم حتی مثل حال رکوع هم نتواند بایستد4، باید راست بنشیند و نشسته نماز بخواند.
1- زنجانی: ولو با تکیه دادن بر چیزی یا با حرکت کردن بدن...
2- خویی، تبریزی، سیستانی، زنجانی: مختصری کج کند...
3- وحید: به گونه ای که در این سه صورت ایستادن صدق کند...
گلپایگانی، صافی: بیشتر از معمول باز بگذارد...
[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: خوئی، زنجانی، سیستانی و تبریزی نیست]
4- خوئی، بهجت، تبریزی، سیستانی، زنجانی، وحید: اگر به هیچ قسم نتواند بایستد...
*****
مکارم: مسأله- کسی که نمی تواند ایستاده نماز بخواند باید بنشیند، ولی اگر بتواند بایستد و به عصا یا دیوار و مانند آن تکیه کند، یا پاهایش را از هم دور بگذارد باید ایستاده نماز بخواند، مگر این که فوق العاده برای او زحمت داشته باشد.
مسأله اختصاصی
بهجت: مسأله 795- اگر کسی نمی تواند هم بایستد و هم رکوع و سجود را انجام دهد، بلکه یا باید بایستد و برای رکوع و سجود اشاره کند و یا بنشیند و رکوع و سجود را بدون اشاره انجام دهد بنابراظهر باید صورت اول را اختیار کند.
(مسأله 971) تا انسان می تواند بنشیند نباید خوابیده نماز بخواند و اگر نتواند راست بنشیند، باید هر طور که می تواند بنشیند و اگر به هیچ قسم نمی تواند بنشیند، باید 1(بطوری که در احکام قبله گفته شد2) به پهلوی راست بخوابد و اگر نمی تواند 3، به پهلوی چپ و اگر ان هم ممکن نیست به پشت بخوابد4، به طوری که کف پاهای او رو به قبله باشد5.
1- زنجانی: بنابر احتیاط...
2- اراکی: بطوری که روی او بطرف قبله باشد...
زنجانی: بطوری که در احکام قبله، مسأله [779] گفته شد...
[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله بهجت نیست]
3- بهجت: بنابرأحوط...
زنجانی: بنابراحتیاط...
4- زنجانی: بنابراحتیاط [پایان مسأله].
سیستانی: باید به طوری که در احکام قبله گفته شد به پهلو بخوابد، به طوری که جلوی بدنش رو به قبله باشد؛ و تا وقتی که ممکن است به پهلوی راست بخوابد نباید بنابراحتیاط لازم به پهلوی چپ بخوابد، و اگر این دو ممکن نباشد باید به پشت بخوابد...
5- بهجت: و اگر آن هم ممکن نیست، به هر صورتی که ممکن است نماز بخواند، ولی تا حدّ امکان طوری باشد که نزدیکتر به نماز کسی که به طور عادی ایستاده نماز می خواند باشد و گرنه باید نزدیک تر به نماز کسی که ایستاده نمی خواند با رعایت مراتبی که گفته شد باشد.
*****
مکارم: مسأله- مادام که می تواند نشسته نماز بخواند هر چند به چیزی تکیه کند باید خوابیده نماز نخواند و هر گاه نتواند، باید به پهلوی راست بخوابد به طوری که جلوی بدن او رو به قبله باشد و اگر نتواند به پهلوی چپ و اگر آن هم ممکن نیست، به پشت بخوابد به طوری که کف پاهای او رو به قبله باشد.
(مسأله 972) کسی که نشسته نماز می خواند، اگر بعد از خواندن حمد و سوره بتواند بایستد1 و رکوع را ایستاده بجا آورد، باید بایستد و از حال ایستاده به رکوع رود2 و اگر نتواند، باید رکوع را هم نشسته بجا اورد.
1- زنجانی: اگر بتواند بعد از قرائت بایستد.
وحید: اگر بعد از خواندن حمد و سوره و تسبیحات بتواند بایستد....
2- مظاهری: [پایان مسأله]
*****
مکارم: مسأله- کسی که می تواند قسمتی از نماز را ایستاده بخواند واجب است آن مقدار را بایستد و بقیه را بنشیند و اگر نتوانست بخوابد.
(مسأله 973) کسی که خوابیده نماز می خواند، اگر در بین نماز بتواند بنشیند، باید مقداری را که می تواند ، نشسته بخواند. و نیز اگر می تواند بایستد، باید مقداری را که می تواند، ایستاده بخواند1، ولی تا بدنش آرام نگرفته باید چیزی نخواند2.
1- مظاهری: [پایان مسأله]
2- زنجانی: چنانچه در مسأله[969] گذشت.
خوئی، سیستانی، تبریزی: باید چیزی از اذکار واجب را نخواند(سیستانی: اما اگر بداند مقدار کمی می تواند بایستد باید آن را به قیام متصل به رکوع اختصاص دهد).
فاضل: باید چیزی از واجبات نماز را نخواند.
وحید: باید قرائت اذکار واجبه را نخواند.
*****
مکارم: مسأله- هر گاه کسی بر اثر ناتوانی نماز را خوابیده بخواند، اگر در بین نماز بتواند بنشیند باید آن مقدار را که می تواند بنشیند و یا اگر می تواند برخیزد.
(مسأله 974) کسی که نشسته نماز می خواند1 اگر در بین نماز بتواند بایستد باید مقداری را که می تواند ایستاده بخواند ولی تا بدنش آرام نگرفته، باید چیزی نخواند2.
این مسأله در رساله آیات عظام فاضل و مظاهری نیست.
1- مکارم: و در اثناء نماز توانایی ایستادن پیدا می کند باید بایستد ولی تا بدن آرام نگرفته است، چیزی نخواند.
2- زنجانی: چنانچه گذشت.
خوئی، تبریزی، سیستانی: باید چیزی از ذکرهای واجب را نخواند (سیستانی: امّا اگر بداند مقدار کمی می تواند بایستد باید آن را به قیام متصل به رکوع اختصاص دهد.)
وحید: باید قرائت و اذکار واجبه را نخواند.
(مسأله 975) کسی که می تواند بایستد اگر بترسد که به واسطه ایستادن مریض شود یا ضرری به او برسد، می تواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد، می تواند خوابیده نماز بخواند.
*****
مکارم: مسأله- هر گاه توانایی بر ایستادن دارد امّا می داند یا احتمال عقلایی می دهد که برای او ضرر داشته باشد یا بیماریش طولانی می شود یا مثلاً زخم یا شکستگی استخوان او دیر بهبود پیدا می کند باید نشسته نماز بخواند و اگر آن هم ضرر دارد خوابیده نماز بخواند.
(مسأله 976) اگر انسان احتمال بدهد که تا آخر وقت بتواند ایستاده نماز بخواند می تواند اول وقت نماز بخواند اگر چه احتیاط آن است که نماز را تأخیر بیندازد1.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- اراکی: واجب است نماز را تأخیر بیندازد.
گلپایگانی، صافی، نوری: بنابراحتیاط لازم باید نماز را تأخیر بیندازد، پس اگر نتوانست بایستد، در آخر وقت مطابق وظیفه اش نماز بجا آورد.
خوئی، تبریزی: بهتر است نماز را تأخیر بیندازد، پس اگر نتوانست بایستد، در آخر وقت مطابق وظیفه اش نماز را بجا آورد. و در صورتی که اوّل وقت نماز را خواند و در آخر وقت قدرت بر ایستادن حاصل نمود باید نماز را دوباره بجا آورد.
وحید: بهتر است نماز را تأخیر بیندازد پس اگر نتوانست بایستد در آخر وقت مطابق وظیفه اش نماز را بجا اورد و همچنین کسی که در اول وقت به پهلو یا خوابیده می تواند نماز بخواند بهتر است نماز را تأخیر بیندازد و در آخر وقت مطابق وظیفه رفتار نماید و در صورتی که اول وقت نماز را خوانده و آخر وقت برایش قدرت بر ایستادن یا نشستن پیدا شد ، باید نماز را دوباره به صورتی که قدرت پیدا کرده بجا آورد.
مکارم: بنابراحتیاط واجب در اوّل وقت نماز نخواند.
سبحانی: احتیاط واجب آن است نماز را تأخیر بیندازد.
مظاهری: نمی تواند اول وقت نماز را نشسته بخواند.
*****
سیستانی: مسأله- اگر انسان مأیوس نباشد که در آخر وقت بتواند ایستاده نماز بخواند، چنانچه اوّل وقت نماز را بخواند و در آخر وقت قدرت بر ایستادن حاصل نماید، باید نماز را دوباره بجا آورد ولی اگر مأیوس از آن باشد که بتواند نماز را ایستاده بخواند اگر در اوّل وقت نماز را بخواند و سپس قدرت بر ایستادن پیدا کند لازم نیست نماز را اعاده کند.
زنجانی: مسأله- اگر انسان در اوّل وقت به اعتقاد این که تا اخر وقت از ایستادن عاجز است، نشسته یا خوابیده نماز خواند ولی در وقت بر نماز ایستاده قدرت پیدا کرد، باید نماز را دوباره بخواند؛ و اگر احتمال می داد که تا اخر وقت قدرت پیدا می کند و قبل از آن رجاءً نشسته یا خوابیده بر طبق حال خود نماز بخواند، چنانچه عذرش تا آخر وقت باقی نباشد نمازش را باید دوباره بخواند و اگر باقی باشد، نمازش صحیح است؛ بلکه اگر با یقین به این که تا آخر وقت، قدرت پیدا می کند در اول وقت ، با قصد قربت مثلاً به جهت ندانستن مسأله نشسته یا خوابیده نماز بخواند و اتفاقاً تا آخر وقت قدرت نیافت، نماز خوانده شده صحیح است.
فاضل: مسأله- اگر اطمینان دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف شده و می تواند ایستاده نماز بخواند به احتیاط واجب باید صبر کند تا آخر وقت، که اگر توانست ایستاده نماز بخواند و اگر ممکن نشد نشسته بخواند؛ امّا اگر احتمال بدهد که تا آخر وقت عذر او برطرف می شود بهتر است تا آخر وقت صبر کند.
(مسأله 977) مستحب است1 در حال ایستادن ، بدن را راست نگهدارد2، شانه ها را پایین بیندازد، دستها زا روی رانها بگذارد، انگشتها را به هم بچسباند، جای سجده را نگاه کند، سنگینی بدن را طور مساوی روی دو پا بیندازد، با خضوع و خشوع باشد3، پاها را پس و پیش نگذارد4، اگر مرد است پاها را از سه انگشت باز، تا یک وجب فاصله دهد و اگر زن است پاها را به هم بچسباند.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست
1- مکارم: شایسته است...
2- وحید: مستحب است در حال ایستادن فقرات پشت و گردن را راست نگهدارد...
3- مکارم: [و] مردان کمی پاها را باز بگذارند و زنان به هم بچسبانند.[پایان مسأله]
4- اراکی: [و] پاها را از سه انگشت باز تا یک وجب فاصله دهد.[پایان مسأله]
بهجت: رجوع کنید به مسأله اختصاصی 925 بعد از مسأله 1121 متن اصلی
