سؤال 480: آیا قرائت عمدى ذکرهاى رکوع و سجده به جاى یکدیگر اشکال دارد؟ جواب: اگر آنها را به قصد مطلق ذکر خداوند عزوجل بگوید، اشکال ندارد و رکوع و سجده و نماز همگى صحیح هستند. سؤال 481:
اگر شخصى سهواً در سجده ذکر رکوع را بگوید و یا بر عکس، در رکوع ذکر سجده
را بگوید و در همان حال متوجه اشتباه خود شده و آن را اصلاح نماید، آیا
نماز او باطل است؟ جواب: اشکال ندارد و نمازش صحیح است. سؤال 482: اگر نماز گزار در هنگام نماز و یا بعد از فراغت از آن متوجه شود که ذکر رکوع یا سجده را اشتباه گفته است، چه حکمى دارد؟ جواب: اگر بعد از رکوع و سجود متوجه شود، چیزى بر او واجب نیست. سؤال 483: آیا یک بار گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نماز کافى است؟ جواب: کافى است، هرچند احتیاط این است که سه مرتبه گفته شود. سؤال 484: تعداد تسبیحات اربعه در نماز سه مرتبه است، ولى فردى سهواً چهار بار گفته است، آیا نماز او در پیشگاه خداوند مقبول است؟ جواب: اشکال ندارد. سؤال 485: کسى که نمىداند تسبیحات اربعه را در رکعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه گفته یا بیشتر و یا کمتر، چه حکمى دارد؟ جواب: یک
مرتبه نیز کفایت مىکند و چیزى بر او واجب نیست، و تا به رکوع نرفته
مىتواند بنا را بر اقل گذاشته و تسبیحات را تکرار نماید تا یقین کند که آن
را سه مرتبه گفته است. سؤال 486: آیا قرائت «بحول الله و قوته اقوم واقعد» هنگام نماز در حال حرکت جایز است و آیا گفتن آن در حال قیام صحیح است؟ جواب: اشکال ندارد و اصولاً این ذکر در حالت قیام براى رکعت بعدى گفته مىشود. سؤال 487: مراد از ذکر چیست؟ آیا شامل صلوات بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) و خاندان آن حضرت مىشود؟ جواب: هر عبارتى که متضمّن ذکر خداوند عزوجل باشد، ذکر محسوب مىشود و صلوات بر محمد و آل محمد(علیهم افضل صلوات الله) از بهترین ذکرهاست. سؤال 488:
هنگامى که در نماز وتر که یک رکعت است دستها را براى قنوت بلند کرده و
حاجات خود را از خداوند عزّوجلّ طلب مىکنیم، آیا طلب حاجات به زبان فارسى
اشکال دارد؟ جواب: دعا در قنوت به زبان فارسى اشکال ندارد، بلکه هر دعایى را در قنوت میتوان به هر زبانى خواند. سؤال 489: سجده و تیمم بر سیمان و موزائیک چه حکمى دارد؟ جواب: سجده و تیمم بر آن دو اشکال ندارد. اگرچه احوط ترک تیمم بر سیمان و موزائیک است. سؤال 490: آیا گذاشتن دستها هنگام نماز بر موزائیکى که داراى سوراخهاى ریزى است، اشکال دارد؟ جواب: اشکال ندارد. سؤال 491:
آیا سجده بر مهر که سیاه و چرک شده، به‌طورى که لایهاى از چرک روى آن را
پوشانده و مانع چسبیدن پیشانى روى مهر است، اشکال دارد؟ جواب: اگر چرک روى مهر به مقدارى باشد که حائل بین پیشانى و مهر شود، سجده و نماز باطل است. سؤال 492: آیا بر زنى که هنگام سجده بر مهر، پیشانى وى به‌خصوص جاى سجده با حجاب پوشیده شده است، اعاده نمازهایش واجب است؟ جواب: اگر هنگام سجده متوجه وجود حائل نبوده، اعاده بر او واجب نیست. سؤال 493:
زنى هنگام سجده، سر خود را روى مهر گذاشته، متوجه مىشود که پیشانى وى
به‌طور کامل با مهر تماس ندارد، زیرا چادر یا روسرى وى مانع از تماس کامل
پیشانى با مهر است، لذا سرش را از روى آن بلند کرده و بعد از رفع مانع
دوباره روى مهر گذاشته است، نماز او چه حکمى دارد؟ اگر عمل وى سجده مستقلى
محسوب شود، نمازهایى که خوانده است، چه حکمى دارد؟ جواب: واجب
است بدون این که سر خود را از زمین بلند کند، پیشانى‌اش را حرکت دهد تا روى
مهر قرار بگیرد. اگر بلند کردن پیشانى از زمین براى سجده روى مهر بر اثر
جهل یا فراموشى بوده و این عمل را فقط در یکى از دو سجده یک رکعت انجام
مىداده، نمازش صحیح است و اعاده واجب نیست. ولى اگر این کار با علم و عمد
بوده و یا در هر دو سجده یک رکعت آن را انجام داده، نمازش باطل و اعاده آن
واجب است. سؤال 494:
در سجده باید هفت عضو از بدن روى زمین باشد، ولى ما به خاطر وضیعت خاص جسمى
که داریم، قادر به انجام این کار نیستیم، زیرا از معلولین جنگى که از
صندلى چرخدار استفاده مىکنند، هستیم و براى نماز یا مهر را به طرف پیشانى
بلند مىکنیم و یا آن را روى دسته صندلى چرخدار گذاشته و بر آن سجده
مىکنیم، آیا این کار صحیح است یا خیر؟ جواب: اگر
قادر به گذاشتن مهر روى دسته صندلى چرخدار یا چیز دیگر مانند بالشت یا چهار
پایه و سجده بر آن هستید، باید سجده را بدین نحو انجام دهید و نماز شما
صحیح است. در غیر این صورت به هر نحو که مىتوانید هرچند با ایماء و اشاره،
سجده و رکوع را انجام دهید و نماز شما صحیح است. انشاء الله موفق باشید. سؤال 495: سجده بر سنگفرش مرمر مشاهد مشرفه چه حکمى دارد؟ جواب: سجده بر سنگ مرمر اشکال ندارد. سؤال 496: آیا جایز است هنگام سجده علاوه بر انگشت بزرگ پا، بعضى از انگشتان دیگر آن را هم بر زمین بگذاریم؟ جواب: اشکال ندارد. سؤال 497:
امروزه مهرى براى نماز ساخته شده که با شمارش رکعتها و سجدههاى نمازگزار
باعث مىشود تا حدى شک او برطرف گردد. با توجه به این که هنگام گذاشتن
پیشانى روى آن، مهر به خاطر دستگاه فلزى که زیر آن نصب شده است، به سمت
پائین حرکت مىکند، آیا با این توصیف سجده بر آن صحیح است؟ امیدواریم نظر
شریف خود را بیان فرمایید. جواب: اگر
محل گذاشتن پیشانى از چیزهایى باشد که سجده بر آن صحیح است و پس از گذاشتن
پیشانى ثابت و بى‌حرکت بماند، سجده بر روى آن اشکال ندارد. سؤال 498: هنگام نشستن بعد از سجده کدام پا روى دیگرى گذاشته مىشود؟ جواب: مستحب است که بر ران چپ بنشیند و روى پاى راست را بر کف پاى چپ بگذارد. سؤال 499: در سجده و رکوع بعد از قرائت ذکر واجب، گفتن چه ذکرى افضل است؟ جواب: تکرار
همان ذکر واجب و بهتر است که به عدد فرد ختم شود، و در سجده علاوه بر آنچه
گفته شد، صلوات و دعا براى حاجتهاى دنیا و آخرت مستحب است. سؤال 500: شنیدن آیاتى که سجده در اثر شنیدن آنها واجب مىشود از نوارهاى قرآن که از ضبط صوت یا صدا و سیما پخش مىشود چه حکمى دارد؟ جواب: در فرض مرقوم، سجده واجب است. سؤال 458: نمازى که قرائت آن بلند خوانده نشده باشد، چه حکمى دارد؟ جواب: بر
مردان واجب است که حمد و سوره را در نمازهاى صبح و مغرب و عشا بلند
بخوانند. اگر سهواً یا جهلاً آهسته بخوانند نماز صحیح است، ولى اگر از روى
عمد باشد، نماز باطل است. سؤال 459: آیا اگر قصد خواندن قضاى نماز صبح را داشته باشیم باید آن را بلند بخوانیم یا آهسته؟ جواب: واجب
است که قرائت حمد و سوره در نمازهاى صبح و مغرب و عشا چه ادا باشد و چه
قضاء در هر حالى بلند باشد، حتى اگر قضاى آنها در روز خوانده شود، و اگر
عمداً بلند خوانده نشود، نماز باطل است. سؤال 460:
مىدانیم که یک رکعت از نماز متشکل از نیت، تکبیرةالاحرام، حمد، سوره، رکوع
و سجده است، و از طرف دیگر در نماز ظهر و عصر و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت
سوم و چهارم نماز عشا آهسته خواندن واجب است. ولى در نماز جماعتى که از
رادیو و تلویزیون مستقیماً پخش مىکنند، مشاهده مىشود که امام جماعت ذکر
رکوع و سجده رکعت سوم را بلند مىخواند. با توجه به اینکه آن رکوع و سجده
دو جزء رکعتى هستند که آهسته خواندن در آن واجب است، این مسأله چه حکمى
دارد؟ جواب: وجوبِ
بلند خواندن در نمازهاى مغرب و عشا و صبح و وجوبِ آهسته خواندن در نماز
ظهر و عصر، مختص به قرائت حمد و سوره است. همانگونه که وجوب آهسته خواندن
در غیر از دو رکعت اول نماز مغرب و عشا، فقط مخصوص قرائت حمد یا تسبیحات در
رکعت سوم و چهارم است. ولى در ذکر رکوع و سجده و تشهد و سلام و دیگر
ذکرهاى واجب در نمازهاى پنجگانه، مکلّف بین آهسته یا بلند خواندن مخیّر
است. سؤال 461:
اگر شخص بخواهد علاوه بر هفده رکعت نماز واجب روزانه، هفده رکعت نماز قضاء
احتیاطى هم بخواند، آیا قرائت دو رکعت اول و دوم نمازهاى صبح و مغرب و عشا
را باید بلند بخواند یا آهسته؟ جواب: در وجوب جهر و اخفات در نمازهاى واجب فرقى بین نماز ادا و قضا وجود ندارد، هرچند نماز قضا احتیاطى باشد. سؤال 462: مىدانیم که کلمه «صلاة» به حرف «تاء» ختم مىشود ولى در اذان «حىّ على الصلاة» با «هاء» گفته مىشود، آیا این صحیح است؟ جواب: ختم لفظ صلوة به هاء، هنگام وقف اشکال ندارد، بلکه متعیّن است. سؤال 463:
با توجه به نظر حضرت امام(قدّسسرّه) در تفسیر سوره مبارکه حمد مبنى بر
راجح بودن لفظ «ملک» بر «مالک»، آیا هنگام قرائت این سوره مبارکه، احتیاط
در قرائت به هر دو صورت در نمازهاى واجب و غیر واجب، صحیح است؟ جواب: احتیاط در این مورد اشکال ندارد. سؤال 464:
آیا صحیح است که نمازگزار هنگام خواندن «غیر المغضوب علیهم» آن را بدون عطف
فورى، با وقف بخواند و سپس «ولا الضالین» را قرائت نماید؟ آیا در تشهد وقف
بر «محمد»(صلى الله علیه وآله) در جمله «اللهّم صلّ على محمد» و سپس قرائت
عبارت «آل محمد» صحیح است؟ جواب: وقف و فاصله تا مقدارى که به وحدت جمله ضرر نزند، اشکال ندارد. سؤال 465: استفتاء زیر از حضرت امام(قدّسسرّه) شده است: با توجه به تعدد اقوال در تلفظ «الضاد» در علم تجوید، شما به کدام قول عمل مىکنید؟ امام(قدّسسرّه)
در پاسخ نوشتهاند: شناخت مخارج حروف بر اساس نظرات علماى تجوید، واجب
نیست، بلکه باید تلفظ هر حرفى به‌صورتى باشد که نزد عُرف عرب صدق کند که آن
حرف را ادا کرده است. سؤال ما این است که اولاً: عبارت «نزد عرف عرب صدق کند که آن حرف را ادا کرده است» به چه معنى است؟ ثانیاً:
آیا قواعد علم تجوید هم همانند قواعد علم صرف و نحو از عرف و کلام عرب
استخراج نشده است؟ در این صورت چگونه مىتوان قائل به جدایى آن دو از ریشه
خود شد؟ ثالثاً:
اگر براى کسى از طریق معتبر یقین حاصل شود که حروف را هنگام قرائت از
مخارج صحیح خود ادا نمىکند و یا به‌طور کلى حروف و کلمات را صحیح تلفظ
نمىنماید و زمینه مناسبى براى یادگیرى از جمیع جهات دارد، مثل این که
استعداد خوبى و یا فرصت مناسبى براى فراگیرى این علم دارد، آیا واجب است در
حد استعداد سعى در آموختن قرائت صحیح نماید؟ جواب: ملاک
در صحّت قرائت، موافقت آن با نحوه قرائت اهل لغتى است که قواعد تجوید از
آنها گرفته شده است. بنا بر این اگر اختلاف نظرات علماى تجوید در کیفیت
تلفظ یکى از حروف ناشى از اختلاف آنان در فهم نحوه تلفظ اهل لغت باشد، مرجع
حل اختلاف، خود عرف اهل لغت است. ولى اگر اختلاف نظرات آنان ناشى از
اختلاف خود آنان در کیفیت تلفظ باشد، مکلّف در انتخاب هر یک از آن اقوال
مخیّر است. کسى که قرائت خود را صحیح نمىداند، باید در صورت تمکن براى
یادگیرى قرائت صحیح اقدام نماید. سؤال 466:
کسى که از ابتدا و یا بر حسب عادت قصد خواندن سوره فاتحه و اخلاص را داشت و
«بسم الله الرحمن الرحیم» را گفت ولى سهواً سوره را تعیین نکرد، آیا باید
از اول، سوره معیّنى را قصد نماید و بعد «بسم الله الرحمن الرحیم» را قرائت
کند؟ جواب: اعاده «بسم الله الرحمن الرحیم» واجب نیست، بلکه مىتواند براى خواندن هر سورهاى به آن اکتفا کند. سؤال 467: آیا ادا کامل الفاظ عربى در نماز واجب است؟ آیا اگر کلمات به‌صورت عربى صحیح و کامل تلفظ نشود، نماز محکوم به صحّت است؟ جواب: واجب
است که همه ذکرهاى واجب نماز از قبیل قرائت حمد و سوره و غیر آنها به‌طور
صحیح قرائت شود و اگر نمازگزار کیفیت صحیح تلفظ کلمات عربى را نمىداند،
واجب است که یاد بگیرد و اگر قادر به یادگیرى نیست، معذور است. سؤال 468: آیا بر قرائت قلبى در نماز یعنى گذراندن کلمات در قلب بدون تلفظ آنها، قرائت صدق مىکند یا خیر؟ جواب: عنوان قرائت بر آن صدق نمىکند و در نماز واجب است که کلمات تلفظ شوند، به‌طورى که قرائت بر آن صدق کند. سؤال 469:
بنا بر نظر بعضى از مفسرین، تعدادى از سورههاى قرآن کریم مثل سوره فیل،
قریش، انشراح، وضحى یک سوره کامل محسوب نمىشوند. آنان مىگویند: کسى که
یکى از آن دو سوره مثل سوره فیل را در نماز قرائت کند، حتماً باید بعد از
آن، سوره قریش را هم بخواند و همچنین دو سوره انشراح وضحى باید با هم قرائت
شوند. بنا بر این اگر کسى بر اثر جهل به مسأله، سوره فیل یا انشراح را به
تنهایى در نماز بخواند، وظیفه او چیست؟ جواب: اگر در یادگیرى مسأله کوتاهى نکرده باشد، نمازهاى گذشته او محکوم به صحّت است. سؤال 470:
اگر شخصى هنگام نماز بر اثر غفلت در رکعت سوم یا چهارم نماز ظهر، حمد و
سوره بخواند و بعد از نماز متوجه شود، آیا اعاده نماز بر او واجب است، و
اگر متوجه نشود، آیا نماز وى صحیح است؟ جواب: در فرض سؤال، نمازش صحیح است. سؤال 471: آیا بانوان مىتوانند، حمد و سوره نمازهاى صبح و مغرب و عشا را بلند بخوانند؟ جواب: مىتوانند بلند یا آهسته بخوانند ولى اگر نامحرم صدایشان را مىشنود، بهتر است آهسته بخوانند. سؤال 472:
طبق نظر امام خمینى(قدّسسرّه) ملاک آهسته خواندن قرائت در نماز ظهر و عصر،
عدم جهر است و ما مىدانیم که به استثناى ده حرف، بقیه حروف با صدا هستند،
بنا بر این اگر نماز ظهر و عصر را آهسته و بدون صدا بخوانیم، هجده حرف
صدادار درست تلفظ نخواهند شد، خواهشمند است این مسأله را توضیح فرمایید. جواب: ملاک
اخفات (آهسته خواندن) عدم وجود جوهر صدا نیست، بلکه ملاک آشکار نکردن آن
است و در مقابل، ملاک جهر (بلند خواندن) آشکار کردن جوهر صدا است. سؤال 473:
افراد خارجى اعم از زن و مرد که مسلمان مىشوند و شناختى نسبت به کلمات
عربى ندارند، چگونه مىتوانند واجبات دینى خود اعم از نماز و غیره را انجام
دهند؟ و اصولاً نیازى به فراگیرى عربى براى این کار وجود دارد؟ جواب: یادگیرى تکبیرة الاحرام، حمد، سوره، تشهد و سلام نماز و هر چیزى که عربى بودن در آن شرط است، واجب است. سؤال 474:
آیا دلیلى بر این که نافله نمازهایى که بلند خواندن قرائت در آنها واجب
است، باید بلند خوانده شوند و نافله نمازهایى که آهسته خواندن آن واجب است،
باید آهسته خوانده شوند، وجود دارد؟ اگر جواب مثبت باشد آیا اگر نافلههاى
نمازهاى جهرى آهسته خوانده شوند و همچنین برعکس، مجزى است؟ جواب: قرائت
در نافلههاى نمازهاى جهرى مستحب است که بلند باشد و در نمازهاى اخفاتى
مستحب است که آهسته باشد و اگر بر عکس هم انجام شود، مجزى است. سؤال 475:
آیا بعد از قرائت سوره حمد در نماز واجب است که یک سوره کامل خوانده شود یا
تلاوت مقدارى از قرآن کریم هم کافى است؟ و در صورت اول آیا بعد از قرائت
سوره، خواندن بعضى از آیات قرآنى جایز است؟ جواب: در
نمازهاى واجب یومیه، قرائت آیاتى از قرآن کریم به جاى سوره کامل، مجزى
نیست. ولى قرائت بعضى از آیات به قصد قرآن بعد از قرائت یک سوره کامل،
اشکال ندارد. سؤال 476:
اگر بر اثر سهل انگارى و یا لهجهاى که انسان به آن تکلم مىکند، اشتباهى
در قرائت حمد و سوره و یا در اعراب و حرکات کلمات نماز رخ دهد مثلاً کلمه
یولَد به جاى فتح لام، به کسر لام خوانده شود، نماز چه حکمى دارد؟ جواب: اگر
عامد یا جاهل مقصر (قادر بر یادگیرى) باشد، نماز باطل است، و الا نماز
صحیح است. البته اگر نمازهاى گذشته را با اعتقاد به صحّت، به‌صورت مذکور
خوانده باشد، در هر صورت قضاى آنها واجب نیست. سؤال 477:
شخصى است که حدود 35 یا 40 سال سن دارد و پدر و مادرش در دوران کودکى به او
نماز یاد ندادهاند و سواد هم ندارد، اما سعى کرده است که نماز را به‌صورت
صحیح یاد بگیرد، ولى قادر بر اداى صحیح کلمات و ذکرهاى نماز نیست و بعضى
از کلمات را اصلاً نمىتواند تلفظ کند، آیا نماز او صحیح است؟ جواب: اگر آنچه را که قادر بر تلفظ آن است، انجام دهد، نمازش محکوم به صحّت است. سؤال 478:
من کلمات نماز را همانگونه که از پدر و مادرم آموختهام و در دبیرستان
آموزش دادهاند، تلفظ مىکردم. بعداً متوجه شدم که کلمات را اشتباه ادا
مىکردهام. آیا طبق فتواى امام(قدّسسرّه) اعاده نماز بر من واجب است یا
آنکه همه نمازهایى را که به آن صورت خواندهام، صحیح هستند؟ جواب: در فرض سؤال، تمامى نمازهاى گذشته محکوم به صحّت است و اعاده و قضاء ندارد. سؤال 479: کسى که بر اثر ابتلا به بیمارى لالى قادر بر تکلم نیست، ولى حواس سالمى دارد، اگر نمازش را با اشاره بخواند، آیا صحیح است؟ جواب: نماز او در فرض مزبور صحیح و مجزى است.
سؤال 510: نظر جنابعالى درباره ردّ تحیتى که به صیغه سلام نباشد، چیست؟
جواب: اگر در حال نماز
باشد، جواب دادن جایز نیست، ولى اگر در حال نماز نباشد، اگر کلامى است که
عرف آن را تحیت محسوب مىکند، احتیاط، جواب گفتن آن است.
سؤال 511: آیا جواب سلام کودکان اعم از دختر و پسر واجب است؟
جواب: جواب سلام کودکانِ ممیز، اعم از پسر و دختر، مانند جواب سلام زنان و مردان واجب است.
سؤال 512: اگر کسى سلام را بشنود، ولى به دلیل غفلت یا هر
سبب دیگر جواب سلام را ندهد، به‌طورى که زمان کمى فاصله شود، آیا بعد از آن
گفتن جواب سلام واجب است؟
جواب: اگر تأخیر به مقدارى باشد که جواب سلام و ردّ تحیت بر آن صدق نکند، واجب نیست.
سؤال 513: اگر شخصى به گروهى سلام کند و بگوید: «السلام
علیکم جمیعاً»، و یکى از آنان مشغول نماز باشد، آیا بر او هم جواب سلام
واجب است، حتى اگر دیگران جواب سلام را داده باشند؟
جواب: اگر کس دیگرى جواب آن را بدهد، نماز گزار اقدام به جواب گفتن نکند.
سؤال 514: اگر شخصى در یک زمان چند بار سلام کند و یا چند نفر سلام دهند، آیا یکبار جواب دادن از همه آنها کفایت مىکند؟
جواب: در صورت اول یک جواب کافى است، و در حالت دوم یک جواب به صیغهاى که شامل همه آنها گردد و به قصد جواب سلام آنان باشد، کفایت مىکند.
سؤال 515: شخصى هنگام سلام دادن به جاى «سلام علیکم» از لفظ «سلام» استفاده مىکند، آیا جواب سلام او واجب است؟
جواب: اگر عرفاً بر آن تحیت و سلام صدق نماید، جواب دادن واجب است.
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
