(مسأله 1108) اگر عمدا ترتیب نماز را به هم بزند، مثلا سوره را پیش از حمد بخواند، یا سجود را پیش از رکوع بجا آورد، نماز باطل می شود1.
1- بهجت: بنابراحتیاط.
*****
گلپایگانی، صافی: مسأله- اگر عمداً ترتیب نماز را به هم بزند و جزئی را که رکن نیست جلوتر بجا آورد مثلا سوره را پیش از حمد بخواند احتیاط واجب آن است که بعد از حمد سوره را دوباره بخواند و نماز را تمام کند و اعاده نماید ولی اگر به همان سوره که پیش از حمد خوانده اکتفا کند یا آن که جزئی را که رکن است به غیر ترتیب بجا آورد و یا یک سجده را پیش از رکوع بجا آورد نماز باطل می شود.
زنجانی: مسأله- اگر عمدا ترتیب نماز را بهم بزند نمازش باطل می شود؛ چه در مورد اجزاء واجب باشد مثلا سجود را پیش از رکوع بجا آورد چه در مورد اجزاء مستحب باشد مثلا سوره را پیش از حمد بخواند یا قنوت را پیش از سوره بخواند.
وحید: مسأله- اگر عمدا ترتیب نماز را به هم بزند نماز باطل می شود، مثل آنکه سوره را پیش از حمد بخواند مگر اینکه به هم خوردن ترتیب در غیر دو رکن باشد و آن شخص هم جاهل قاصر باشد که در این صورت نماز صحیح است.
مکارم، مظاهری: مسأله- نمازگزار باید کارهای نماز را به ترتیبی که در مسائل گذشته گفته شد انجام دهد و اگر عمداً برخلاف آن انجام دهد مثلا سجود را قبل از رکوع یا تشهّد را قبل از سجده انجام دهد نمازش باطل است؛ و اگر از روی فراموشی باشد باید تا داخل رکن بعد نشده برگردد و انجام دهد به طوری که ترتیب حاصل شود و اگر وارد رکن بعد شده نمازش صحیح است، مگر آن که جزء فراموش شده از ارکان نماز باشد مثل این که رکوع را فراموش کند تا وارد سجده دوم (مظاهری: سجده اول) شود که در این صورت نمازش باطل است.
(مسأله 1109) اگر رکنی از نماز را فراموش کند و رکن بعد از آن را بجا آورد، مثلا پیش از آن که رکوع کند دو سجده نماید، نماز باطل است1.
1- سیستانی: بنابراحتیاط واجب.
مکارم، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1108.
*****
زنجانی: مسأله- اگر رکوع را فراموش کند و قبل از سجدۀ دوم یادش بیاید، باید برگردد و رکوع را انجام دهد و نمازش صحیح است و اگر بعد از اینکه برای سجده دوم سر را به زمین و مانند ان گذاشت یادش بیاید به احتیاط واجب دو سجده را نادیده گرفته و پس از انجام رکوع و سجود نماز را تمام کند و پس از آن نماز را دوباره انجام دهد اگر یک سجده یا دو سجده را فراموش کند و قبل از رسیدن به رکوع رکعت بعد یادش بیاید باید باز گشته و سجده فراموش شده را انجام دهد و نمازش صحیح است و اگر بعد از رسیدن به رکوع رکعت بعد یادش یاید که یک سجده را فراموش کرده نماز را ادامه می دهد و صحیح است و بعد ازنماز قضای سجده فراموش شده و دو سجده سهو بجا می آورد و اگر یادش بیاید که دو سجده از یک رکعت را فراموش کرده، نمازش باطل است.
(مسأله 1110) اگر رکنی را فراموش کند و چیزی را که بعد از آن است و رکن نیست به جا آورد مثلا پیش از آن که دو سجده کند تشهّد بخواند باید رکن را بجا اورد و آنچه را اشتباهاً پیش از آن خوانده دوباره بخواند1.
این مسأله در رساله آیت الله زنجانی نیست.
1- فاضل: و بنابراحتیاط مستحب برای هر زیاده دو سجده سهو بجا اورد.
مکارم، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله1108.
(مسأله 1111) اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند و رکن بعد از آن را بجا آورد مثلا حمد را فراموش کند و مشغول رکوع شود1 نمازش صحیح است2.
1- بهجت: و در رکوع یادش بیاید که حمد را نخوانده باید بگذرد و نمازش صحیح است.
2- زنجانی: نمازش را ادامه می دهد و صحیح است.
مکارم، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1108.
*****
فاضل: مسأله- اگر یکی از واجبات غیر رکنی فراموش شود، چنانچه آن واجب، واجب مستقل است، مثل حمد و سوره در این صورت اگر بعد از توجه بخواهد برگردد مستلزم زیادی رکن شود، مثلا سوره را فراموش کرده و در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید نمازش صحیح است و احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا آورد؛ و اگر بازگشت مستلزم زیادی رکن نشود باید برگردد و جزء فراموش شده را بجا آورد و اعمال بعدی را بجا آورد و به احتیاط مستحب برای هر جزئی که اضافه کرده دو سجده سهو بجا آورد اما اگر واجبی که ترک شده مستقل نباشد بلکه در ضمن واجب دیگری باشد، مثل ذکر سجده در این فرض اگر بعد از انجام واجب اصلی (سربرداشتن از سجده) یادش بیاید نمازش صحیح است و مستحب است دو سجده سهو بجا آورد.
(مسأله 1112) اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند و چیزی را که بعد از آن است و آن هم رکن نیست بجا آورد 1 مثلا حمد را فراموش کند و سوره را بخواند ([چنانچه مشغول رکن بعد شده باشد مثلا در رکوع یادش بیاید که حمد را نخوانده، باید بگذرد و نماز او صحیح است و2] اگر مشغول رکن بعد نشده باشد3) باید آنچه را فراموش کرده بجا آورد و بعد از آن چیزی را که اشتباها جلوتر خوانده دوباره بخواند.
1- زنجانی: و هنوز وارد رکن بعد نشده یادش بیاید، مثلا تشهّد را فراموش کند و تسبیحات اربعه را خوانده، هنوز وارد رکوع نشده یادش بیاید باید آنچه را فراموش کرده بجا آورده و بعد از آن چیزی را که اشتباها جلوتر خوانده دوباره بخواند و نمازش صحیح است.
2- [قسمت داخل کروشه در رساله آیت الله بهجت نیست]
3- [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: خوئی، تبریزی و سیستانی و وحید نیست]
فاضل: رجوع کنید به ذیل مسأله 1111.
مکارم، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1108.
(مسأله 1113) اگر سجده اول را به خیال این که سجده دوم است یا سجده دوم را به خیال این که سجده اول است بجا اورد نماز صحیح است و سجده اول او سجده اول و سجده دوم او سجده دوم حساب می شود1.
این مسأله در رساله آیات عظام بهجت ، مکارم و مظاهری نیست.
1- نوری: ولی اگر بعد از نماز متوجه شود در صورت اول یک سجده جا مانده است قضای آن را بجا بیاورد و دو سجده سهو نیز بجا بیاورد و در صورت دوم چون یک سجده اضافه شده است دو سجده سهو برای آن لازم است.
