(مسأله1105) بعد از تشهّد رکعت آخر نماز مستحب است در حالی که نشسته و بدن آرام است بگوید: السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته1» و بعد از آن بگوید: «السلام علیکم» و احوط استحبابی آن است که «و رحمه الله وبرکاته» را اضافه نماید2، یا بگوید: « السلام علینا و علی عباد الله الصالحین»
1- گلپایگانی، فاضل، صافی: و بعد از آن واجب است بگوید: «السلام علیکم و رحمه الله و برکاته» یا بگوید « السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» ولی اگر این سلام را بگوید احتیاط واجب آن است که بعد از آن «السلام علیکم و رحمة الله و برکاته» را هم بگوید (صافی: چنانکه وجوب گفتن «و رحمه الله و برکاته» اضافه بر «السلام علیکم» نیز بنابراحتیاط است.)
خوئی، تبریزی: و بعد از آن بگوید: «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» و یا « بگوید: السلام علیکم» و مستحب است که به جمله السلام علیکم جمله «ورحمة الله وبرکاته» را اضافه نماید و هر دو صیغه را بگوید.
وحید: و بعد از آن باید بگوید: «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» ویا بگوید: «السلام علیکم» و مستحب است به جمله السلام علیکم جمله «و رحمه الله و برکاته » را اضافه نماید. و در صورتی که «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» را اول بگوید مستحب است که بعد از آن «السلام علیکم و رحمه الله و برکاته » را هم بگوید.
سیستانی: و بعد از ان باید بگوید: «السلام علیکم» و احتیاط مستحب آن است که جمله «ورحمه الله برکاته » را به آن اضافه کند – و یاآن که بگوید: «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» ولی اگر این سلام را بگوید، احتیاط واجب آن است که بعد از آن «السلام علیکم» را هم بگوید.
زنجانی: و بعد از آن باید بگوید: «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» و یا بگوید: «السلام علیکم» و احتیاط مستحب آن است که به جمله «السلام علیکم» عبارت «و رحمه الله و برکاته » را اضافه نماید. و به صیغه اول «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» اکتفا نکند. و مستحب است هر دو صیغه را بگوید.
سبحانی: و بعد از آن باید بگوید : «السلام علیکم و رحمه الله و برکاته » یا بگوید: «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین».
2- نوری: بنابراحتیاط واجب«و رحمه الله وبرکاته» را اضافه نماید...
*****
اراکی: مسأله- بعد از تشهّد رکعت آخر نماز در حالی که نشسته و بدن آرام است باید بگوید: « السلام علیکم و رحمه الله و برکاته » یا بگوید: «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین». و مقدار واجب سلام یکی از این دو است و اگر سلام اول را بگوید دومی مستحب است و اضافه کردن «ورحمه الله و برکاته» بعد از «السلام علیکم» واجب نیست گرچه احتیاط مستحب است و مستحب است پس از تشهّد و قبل از سلام نماز بگوید: «السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته.»
مکارم: مسأله- در رکعت آخر تمام نمازها بعد از تشهّد واجب است سلام بگوید و سلام دارای سه صیغه است: السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته» «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» و « السلام علیکم و رحمه الله و برکاته» سلام واجب همان سلام سوم است و می تواند به آن قناعت کند ولی اکتفا به سلام دوم به تنهایی مشکل است و سلام اول از مستحبات است.
بهجت: مسأله- بعد از تشهّد رکعت آخر نماز در حالی که نشسته و بدن آرام است باید سلام نماز را بگوید و مستحب است ابتدا بگوید: «السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته» و بعد از آن باید بگوید: «السلام علینا و علی عبادالله الصالحین» و یا این که بگوید: «السلام علیکم» و بنابرأظهر مستحب است بلکه موافق احتیاط است که بعد از آن بگوید: «و رحمه الله و برکاته« و بهتر است که هر سه سلام را به ترتیبی که ذکر شد بگوید.
مظاهری: مسأله- بعد از تشهّد رکعت آخر نماز واجب است سلام بگوید و سلام دارای سه جمله است: «السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته» «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» « السلام علیکم» « و رحمه الله و برکاته». و سلام واجب، سلام سوم است که می تواند به آن اکتفا کند.
(مسأله 1106) اگر سلام نماز را فراموش کند و موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم نخورده و کاری هم که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند مثل پشت به قبله کردن انجام نداده باید سلام را بگوید و نمازش صحیح است.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
*****
سبحانی: مسأله- هر گاه سلام نماز را فراموش کند این مسأله سه صورت دارد:
1- موقعی یادش بیاید که نه صورت نماز به هم خورده و نه کاری که نماز را در هر دو حالت (عمد و سهو) باطل می کند (مانند پشت به قبله کردن) انجام داده است در این صورت سلام را می گوید و نمازش صحیح است.
2- موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم خورده و پیش از بهم خوردن صورت نماز، چیزی که نماز را در هر دو حالت باطل می کند انجام نداده است . در این صورت سلام را نیز بگوید و نماز او صحیح است.
3- به همین صورت ولی قبل از به هم خوردن صورت نماز ، چیزی که نماز را در هر دو حالت باطل می کند انجام داده باشد ، در این صورت سلام بگوید و دو مرتبه آن نماز را اعاده کند.
مظاهری: مسأله- اگر سلام نماز را فراموش کند و موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم نخورده باید سلام را بگوید و نمازش صحیح است و اگر موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم خورده است نمازش صحیح است و لازم نیست سلام را بگوید ولی مستحب است دو سجده سهو بجا آورد.
(مسأله1107) اگر سلام نماز را فراموش کند و موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم خورده است1، چنانچه پیش از آن که صورت نماز به هم بخورد کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند، مثل پشت به قبله کردن انجام نداده باشد نمازش صحیح است و اگر پیش از آن که صورت نماز به هم بخورد کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند انجام داده باشد2 بنابراحتیاط نمازش باطل است گرچه صحیح بودن آن خالی از قوت نیست.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- اراکی: و یا کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند-مثل پشت به قبله کردن- انجام داده باشد بنابراحتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند و اگر پیش از آن که صورت نماز به هم بخورد یادش بیاید و کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند انجام نداده باشد باید سلام را بگوید و نمازش صحیح است.
خوئی، تبریزی، زنجانی سیستانی: یا آنکه کاری که عمدی و سهوی آن، نماز را باطل می کند –مثل پشت به قبله کردن- انجام داده باشد، نمازش صحیح است.[پایان مسأله]
2- گلپایگانی، صافی، نوری: نمازش باطل است.
مکارم: احتیاط واجب آن است که نماز را اعاده کند.
سبحانی، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1106.
*****
فاضل: مسأله- اگر بعد از این که کاری انجام دهد که نماز را باطل می کند یادش بیاید که سلام نداده نمازش باطل است و اگر بعد از مدتی که صورت نماز به هم خورده یادش بیاید که سلام نداده در حالی که هیچ کاری که مبطل نماز باشد انجام نداده سلام بدهد و نمازش صحیح است و مستحب دو سجده سهو بجا آورد.
وحید: مسأله- اگر سلام نماز را فراموش کند و موقعی یادش بیاید که کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند –مثل پشت به قبله کردن_ انجام داده باشد نمازش باطل است. و اگر موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم خورده است ، ولی کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند انجام نداده است، بنابراحتیاط نمازش باطل است.
