مسأله 1263- هرگاه چیزی از واجبات نماز را عمداً کم یا زیاد کند، اگر چه یک حرف آن باشد، نماز باطل است.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست
*****
مکارم: مسأله- اگر چیزی از واجبات نماز را عمدا کم یا زیاد کند نماز او باطل است، اما اگر به واسطه ندانستن مسأله باشد اگر آن جزء از ارکان نماز است، نماز باطل می شود و اگر غیر از ارکان است، نمازش صحیح است به شرط این که جاهل قاصر باشد، یعنی دسترسی برای یادگرفتن مسأله نداشته باشد.
مسأله 1264- اگر بواسطه ندانستن مسأله ، چیزی از اجزاء نماز را کم یا زیاد کند اگر آن جزء رکن نباشد نمازش صحیح است1، اگر جاهل قاصر باشد، و الا به احتیاط واجب، نماز باطل است.
این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت و مظاهری نیست
1- فاضل: نماز باطل است، چه آن جزء واجب، رکن باشد یا غیر رکن.
مکارم: رجوع کنید به ذیل مسأله 1263.
*****
گلپایگانی، صافی: مسأله- اگر بواسطه ندانستن مسأله. چیزی از واجبات نماز را کم یا زیاد کند نماز باطل است. ولی چنانچه بواسطه ندانستن مسأله* حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا راآهسته بخواند یا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند یا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشاء را چهار رکعت بخواند، نمازش صحیح است*.
. خوئی، تبریزی: از روی تقصیر...
. اراکی: بنابراحتیاط واجب...
* سیستانی: اگر بواسطه ندانستن مسأله چیزی از واجبات رکنی نماز را کم کند، نماز باطل است، و اما کم کردن واجب غیر رکنی از جاهل قاصر (مانند کسی که به گفته شخص موثقی یا رساله معتبری اعتماد کرده و بعداً خطای او یا رساله معلوم شده است) ، نماز را باطل نمی کند و چنانچه بواسطه ندانستن مسأله هر چند از روی تقصیر...
* تبریزی: البته به تفصیلی که در نمازمسافر ذکر می شود.
زنجانی: مسأله- اگر بواسطه ندانستن مسأله چیزی از واجبات نماز را که رکن نیست کم یا زیاد کند ، به احتیاط واجب نمازش باطل است هر چند در ندانستن مسأله معذور باشد ولی چنانچه بواسطه ندانستن مسأله حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند یا حمدو وسوره نماز ظهر و عصر یا تسبیحات اربعه نمازها را بلند بخواند ، یا مسافری که قصد ماندن ده روز در جایی را داشته و به جهت ندانستن حکم مسأله نمازش را شکسته بخواند، نمازش صحیح است. و نیز چنانچه مسافری به جهت ندانستن اصل مسأله شکسته بودن نماز مسافر، نماز ظهر و عصر و عشا را در چهار رکعتی بخواند نمازش صحیح است.
وحید: مسأله- اگر بواسطه ندانستن مسأله از روی تقصیر چیزی از واجبات نماز را که رکن نیست کم یا زیاد کند نماز باطل است، ولی جاهل قاصر یا کسی که از روی فراموشی واجبات غیر رکنی نماز را کم یا زیاد کند نمازش صحیح است(و حکم واجب رکنی در مسأله [942] گذشت) و اگر هم به واسطه ندانستن مسأله حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند یا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند یا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشا را چهاررکعتی بخواند هر چند ندانستن او از روی تقصیر باشد نمازش صحیح است.
مسأله 1265- اگر در بین نماز1 بفهمد وضو یا غسلش باطل بوده یا بدون وضو یا غسل مشغول نماز شده2 باید نماز را به هم بزند و دوباره با وضو یا غسل بخواند و اگر بعد از نمازبفهمد باید دوباره نماز رابا وضو یا غسل بجا آورد و اگر وقت گذشته، قضا نماید.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست
1- سیستانی: یا بعد از آن...
2- سیستانی: باید نماز را دوباره با وضو یا غسل بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.
*****
وحید: مسأله- اگر در بین نماز یا بعداز آن بفهمد وضو یا غسلش باطل بوده یا بدون وضو یا غسل مشغول نماز شده ، نمازش باطل است و باید دوباره با وضو یا غسل بخواند. و اگر وقت گذشته قضا نماید.
مکارم: مسأله- هرگاه سهواً چیزی از اجزای نماز را کم و زیاد کند، اگر از ارکان نماز باشد نماز باطل است و اگر از غیر ارکان باشد نماز صحیح است و در صورتی که شرایطی مثل وضو یا غسل انجام نشده باشد نماز باطل است ، خواه عمداً باشد یا سهواً.
مسأله 1266- اگربعد از رسیدن به رکوع یادش بیاید که دو سجده از رکعت پیش فراموش کرده، نمازش باطل است1. و اگر پیش از رسیدن به رکوع یادش بیاید باید بر گردد و دو سجده را بجا آورد و برخیزد و حمد و سوره یا تسبیحات را بخواند2 و نماز را تمام کند3.
این مسأله در رساله آیات عظام مکارم و مظاهری نیست
1- سیستانی: بنابراحتیاط ...
2- زنجانی: حمد یا تسبیحات را بخواند...
3- گلپایگانی، خوئی، تبریزی، صافی، سبحانی: و بعد از نماز بنابراحتیاط واجب برای ایستادن بیجا دوسجده سهو بنماید.
سیستانی، زنجانی: و بعد از نماز بنابراحتیاط مستحبّ برای ایستادن بیجا دو سجده سهو بنماید.
وحید: و بعد از نماز برای انچه زیاد کرده از قرائت و تسبیحات بنابراحتیاط واجب دو سجده سهو بجا اورد و همچنین بنابراحتیاط مستحب دو سجده سهو برای ایستاده بیجا .
مسأله 1267- اگر پیش از گفتن «السلام علینا»1 و «السلام علیکم» یادش بیاید که دو سجده رکعت آخر رابجا نیاورده ، باید دو سجده را بجا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد2.
این مسأله در رساله آیات عظام: مکارم و مظاهری نیست
1- زنجانی: «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین»...
اراکی، سبحانی: و بعداز نماز(سبحانی: برای زیادی تشهد) دو سجده سهو بجا اورد.
وحید: برای زیادی تشهد بنابراحتیاط واجب دو سجده سهو بنماید.
مسأله 1268- اگر پیش از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیشتر ، از آخر نماز نخوانده، باید مقداری را که فراموش کرده بجا آورد.
مسأله 1269- اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیشتر از آخر نماز را نخوانده، چنانچه کاری انجام داده که اگر در نماز عمداً یا سهواً اتفاق بیفتد نماز را باطل می کند، مثلاً پشت به قبله کرده، نمازش باطل است1؛ و اگر کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند انجام نداده، باید فوراً مقداری که فراموش کرده بجا آورد2.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست
1- بهجت: و در غیر این صورت باید فوراً مقداری را که فراموش کرده بجا آورد.
2- خوئی، گلپایگانی، سیستانی، زنجانی، صافی، سبحانی: و برای سلام زیادی نیز (سیستانی: بنابراحتیاط لازم) دو سجده سهو بنماید.
وحید: و اگر چنین کاری انجام نداده باید فورا مقداری را که فراموش کرده بجا آورد و برای سلام زیادی بنابراحتیاط واجب دو سجده سهو، بنماید و همچنین دو سجده سهو دیگر اگر تشهد زیاد کرده باشد.
مکارم: و نمازش صحیح است و احتیاط واجب آن است که سجده سهو برای سلام بیجا انجام دهد.
مسأله 1270- هرگاه بعد از سلام نماز عملی انجام دهد که اگر در نماز عمداً یا سهواً اتفاق بیفتد نماز را باطل می کند، مثلاً پشت به قبله نماید وبعد یادش بیاید که دو سجده آخر را بجا نیاورده، نمازش باطل است1 ولی اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل می کند، یادش بیاید، باید2 برگردد و دو سجده ای را که فراموش کرده بجا آورد و تشهد و سلام را دوباره بعد از آن بگوید3 و دو سجده سهو برای سلامی که اول گفته بجا آورد4 و نمازش صحیح است و احتیاط مستحبّ آن است که اصل نماز را بعد از آن اعاده نماید.
این مسأله در رساله آیات عظام: مکارم و مظاهری نیست
1- خوئی، گلپایگانی، تبریزی، سیستانی، صافی، زنجانی، نوری: و اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل می کند یادش بیاید باید دو سجده را که فراموش کرده بجا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد (سیستانی: بنابراحتیاط واجب) دو سجده سهو برای سلامی که اول گفته است بنماید (نوری: و احتیاط مستحبّ آن است که نماز را هم دوباره بخواند).
وحید: و اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل می کند یادش بیاید باید دو سجده ای که فراموش کرده بجا آورد و دوباره تشهد بخواندو سلام دهد وبنابراحتیاط واجب دو سجده سهو برای سلام بیجا بجا آورد و همچنین دو سجده سهو دیگر اگر تشهد زیاد کرده باشد.
فاضل: و اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل می کند یادش بیاید که دو سجده را فراموش کرده، باید بجا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو برای سلامی که اول گفته است بنماید و احتیاط مستحبّ آن است که نماز را دوباره بخواند.
بهجت: بلکه اگر پیش از انجام کاری هم که نماز را باطل می کند یادش بیاید، دو سجده ای را که فراموش کرده بجا می آورد و دوباره تشهدمی خواند و نماز را سلام می دهد و برای سلامی که اول گفته است دو سجده سهو بجا می آورد و بنابراحتیاط واجب باید نماز را اعاده کند.
2- اراکی: بنابر احتیاط واجب باید...
3- سبحانی: [پایان مسأله]
4- اراکی: و اصل نماز را بعد از آن اعاده نماید.
مسأله 1271- اگر بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده، یا پشت به قبله یا به طرف راست یا به طرف چپ قبله بجا آورده، باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست
*****
گلپایگانی، صافی: مسأله- اگر بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده یا از روی جهل و غفلت یا فراموشی پشت به قبله یا به طرف راست یا به طرف چپ قبله بجا آورده، باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید، ولی اگر تفحص از قبله کرده و در تشخیص قبله اشتباه نموده اگر دروقت ملتفت شود باید دوباره نماز را بخواند و اگر درخارج وقت باشد، قضا ندارد، بلی، احتیاط مستحبّ قضای آن است.
خوئی، تبریزی: مسأله- اگر بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده یا پشت به قبله خوانده باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته ، قضا نماید و اگر بفهمد که به طرف راست یا به طرف چپ قبله بجا آورده ، در صورتی که پیش از گذشتن وقت باشد، دوباره بخواند ولی اگر بعد از گذشتن وقت باشد بعید نیست قضا داشته نباشد مگر این که این عمل به جهت ندانستن حکم شرعی بوده باشد.
وحید: مسأله- اگر بفهمد تمام نماز را پیش از وقت خوانده باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید و اگر بعضی از نماز را پیش از وقت خوانده حکمش در مسأله [745] بیان شده است و اگر بفهمد نماز را روبه قبله نخوانده در صورتی که منحرف به مابین راست یا چپ باشد نمازش صحیح است درغیر این صورت اگر پیش از گذشتن وقت بفهمد باید اعاده کند و اگر بعد از آن بفهمد قضا ندارد و لی اگر پشت به قبله کرده باشد بنابراحتیا ط واجب قضا نماید و در هر صورت اگر به جهت ندانستن حکم شرعی به غیر قبله نماز بخواند نمازش باطل است.
سیستانی: مسأله- اگر بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته ، قضا نماید و اگر بفهمد پشت به قبله خوانده یا با انحراف 90 درجه یا بیشتر بوده است چنانچه وقت نگذشته باشد باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته باشد، چنانچه مردد بوده یا جاهل به حکم بوده، قضا لازم است و گرنه قضا لازم نیست و اگر بفهمد انحراف کمتر از 90 درجه بوده است پس اگر در انحراف از قبله معذور نبوده مثل این که در جستجوی طرف قبله یا در ندانستن مسأله کوتاهی کرده باید بنابراحتیاط نماز را دوباره بخواند چه در وقت باشد چه در خارج وقت و اگر معذور بوده لازم نیست دوباره بخواند.
مکارم: مسأله- هرگاه بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده یا پشت به قبله بجا آورده، باید آن را اعاده کند و اگر وقت گذشته، قضا نماید، اما اگر سهواً نماز را به طرف راست یا چپ خوانده نماز باطل نیست.
زنجانی: مسأله- اگر بفهمد تمام نماز را پیش از وقت خوانده یا تمام یا قسمتی از نماز را پشت به قبله، یا با انحرافی بیشتر از طرف راست یا چپ قبله بجا آورده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.
بهجت: مسأله- اگر بفهمد نمازش را پیش از وقت خوانده، یا پشت به قبله یا با انحراف بیشتر از طرف راست و طرف چپ قبله بجا آورده، باید دوباره بخواند، و اگر وقت گذشته در صورتی که قبل از وقت خوانده باید قضا کند و اگر پشت به قبله خوانده بنابرأحوط قضا نماید.
