مسأله 1399- مستحبّ است نمازهای واجب خصوصاً نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند1 و در نماز صبح و مغرب و عشا2 خصوصاً برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده است3.
1- سیستانی: مستحبّ است نمازهای یومیه را با جماعت بخوانند...
وحید: و در نماز صبح و عشا و برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان را می شنود بیشتر سفارش شده است. و همچنین به حسب بعضی از روایات در نماز مغرب.
2- بهجت: بیشتر سفارش شده است. [پایان مسأله]
3- سیستانی: و همچنین مستحبّ است سایر نمازهای واجب را با جماعت بخوانند، ولی مشروعیت جماعت در نماز طواف و نماز آیات در غیر خسوف و کسوف ثابت نیست.
*****
نوری: مسأله- مستحبّ مؤکد است مسلمانان نمازهای واجب ، مخصوصاً نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند.
مکارم: مسأله- نماز جماعت ازمهمترین مستحبّات و از بزرگترین شعایراسلامی است و در روایات، فوق العاده روی آن تکیه شده است، مخصوصاً برای همسایه مسجد یا کسی که صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده و سزاوار است انسان تا می تواند نمازش را با جماعت بخواند.
مسأله 1400- (در روایتی وارده شده است که1) اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند ، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند، ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند2.[1]
1- صافی: در خبر است...
[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: گلپایگانی و تبریزی نیست]
2- [این روایت با تفضیل بیشتری در رساله آیت الله نوری آمده است.]
*****
خوئی، سیستانی: مسأله- در روایات معتبره وارد است که نماز با جماعت بیست و پنج درجه افضل از نماز فرادی است.
زنجانی: مسأله- در روایات معتبره وارد شده است که ثواب نماز با جماعت بیست و پنج برابر نماز فرادی یعنی نمازی که تنها خوانده شود است.
وحید: مسأله- نماز با جماعت افضل است از نماز فرادی به بیست و چهار درجه و برابر است با بیست و پنج نماز و در بعضی از روایات قریب به این مضمون وارد شده است. که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: کسی که به مسجدی برود به طلب نماز جماعت برای او به هر قدمی هفتاد هزار حسنه است و مثل آن از درجات . پس اگر بمیرد و او بر این حال باشد خداوند موکل می کند بر او هفتاد هزار ملک را که به قبر او بروند و بشارت به او بدهند و در تنهایی قبر مونس او باشند و استغفار کنند برای او تا روزی که مبعوث می شود.
مسأله 1401- حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بی اعتنایی 1 جایز نیست و سزاوار نیست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- مکارم: و سبک شمردن حرام است.
مسأله 1402- مستحبّ است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند1 و نماز جماعت 2 از نماز اول وقت که فرادی یعنی که تنها خوانده شود بهتر است 3 و نیز نماز جماعتی را که مختصر بخواند از نماز فرادی که آن را طول بدهند بهتر می باشد.4
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- سیستانی: و نماز جماعتی را که مختصر بخوانند از نماز فرادی که آن را طول بدهند بهتر می باشد و نیز جماعت از نماز اول وقت که فرادی یعنی تنها خوانده شود بهتر است ولی بهتر بودن نماز جماعت در غیر وقت فضیلت نماز، از نماز فرادی در وقت فضیلت آن معلوم نیست.
2- صافی: اگر مقداری از نماز اول وقت به تأخیر بیفتد...
3- خویی، زنجانی: ولی نماز فرادی در وقت فضیلت ، افضل از نماز جماعت در غیر وقت فضیلت است ...
تبریزی: و نیز نماز جماعت در خارج وقت فضیلت افضل از نماز فرادی در وقت فضیلت است...
وحید: تا وقتی که وقت فضیلت فوت نشود .
3- وحید: افضل است.
مسأله 1403- وقتی که جماعت برپا می شود، مستحبّ است کسی که نمازش را فرادی خوانده دوباره با جماعت بخواند1، و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده، نماز دوم او کافی است.
1- مظاهری: خواه امام شود یا مأموم...
مسأله 1404- اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند1 در صورتی که جماعت دوم و اشخاص آن غیر از اول باشد2 اشکال ندارد. 3
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- اراکی: اشکال دارد مگر آن که در نمازی که خوانده مأموم بوده و در نمازی که دوباره می خواند، امام جماعت باشد.
خوئی، تبریزی: چنانچه احتمال فساد آن نماز را ندهد اشکال دارد مگراین که اماماً اعاده نماید به شرطی که در مأمومین کسی باشد که نماز واجب را نخوانده باشد.
وحید: چنانچه احتمال فساد آن نماز را ندهد جایز نیست مگر اینکه در نماز دوم امام باشد و در مامومین کسی باشد که نماز واجب را نخوانده باشد که در این صورت اعاده مستحبّ است.
سیستانی: هر چند استحبابش ثابت نیست ولی رجاءً آوردن آن مانعی ندارد.
بهجت: جواز جماعت، محل تأمل است ولی در صورتی که جماعت دوم دارای مزایایی باشد که در شرع، رجحان داشته باشد و کسی بخواهد به امید مطلوب بودن، دو مرتبه نمازش را به جماعت بخواند، بنابرأظهر جایز است.
زنجانی: در صورتی که برخی از افراد جماعت دوم – امام یا مأمومین- افراد دیگری باشند اشکال ندارد.
2- فاضل: و او امام باشد...
3- مظاهری: و لازم نیست همه اشخا ص جماعت دوم غیر از جماعت اول باشند بنابراین یک امام جماعت می تواند در دو مسجد نماز جماعت بخواند.
*****
گلپایگانی، صافی: اگر امام یا مأموم بخواهد در نمازی که به جماعت خوانده دوباره برای مأموم دیگری که جماعت نخوانده امام شود و به جماعت بخواند جایز است ولی اگر بخواهد برای دفعه سوم باز با جماعت بخواند اشکال دارد.
مکارم: مسأله- جایز است «امام جماعت» که یک بار نماز خود را با جماعت خوانده آن را با جماعت دیگری دوباره بخواند، اما بیش از دو بار اشکال دارد ، بنابراین یک امام جماعت می تواند در دو مسجد اقامه جماعت کرده و نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1405- کسی که در نماز وسواس دارد1 و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می شود، باید نماز را با جماعت بخواند2.
این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت و سبحانی نیست
1- خوئی، سیستانی، تبریزی، وحید: به حدّی که موجب بطلان نمازش می شود...
مکارم: و وسواس او اسباب اشکال نماز می شود...
2-وحید:وهمچنین بنابراحتیاط واجب درصورتی که موجب بطلان نمازش نشود.
مسأله 1406- اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند1، چون اطاعت پدر و مادر واجب است بنابراحتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نماید.
این مسأله دررساله آیات عظام: مکارم ، بهجت ،سبحانی ومظاهری نیست.
1- اراکی: نماز جماعت بر او واجب می شود.
خوئی، تبریزی: در صورتی که ترک آن موجب عقوقش شود نماز جماعت بر او واجب می شود (خویی: و در غیر این صورت واجب نیست)
وحید: در صورتی که ترک آنها موجب ایذاء آنها شود مخالفت آنها حرام است.
زنجانی: در صورتی که ترک آن موجب اذیتشان شود نماز جماعت بر او واجب می شود و در غیر این صورت واجب نیست.
گلپایگانی، صافی: و از نافرمانی او اذیت شوند، نماز جماعت بر او واجب می شود.
فاضل: در صورتی که ترک آن موجب اذیت و ناراحتی یا اسائه ادب به پدر یا مادر باشد واجب است نماز را به جماعت بخواند.
نوری: درصورتی که ترک آن موجب اذیت و ناراحتی آنها شود نماز جماعت بر او واجب می شود.
سیستانی: احتیاط مستحبّ آن است که نماز را به جماعت بخواند البته اگر امر و نهی پدر یا مادر از روی شفقت نسبت به فرزند باشد و مخالفتش موجب اذیت آنان شود، حرام است بر فرزند مخالفت نماید.
مسأله 1407- احتیاط واجب آن است که نماز عید فطر و قربان را درزمان غیبت امام علیه السلام با جماعت نخوانند ولی به قصد رجاء مانع ندارد و نمازهای مستحبّی را هم نمی شود به جماعت خواند، مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می خوانند.
*****
اراکی، گلپایگانی، خوئی، تبریزی، صافی، نوری، وحید: مسأله- نماز مستحبّ را نمی شود با جماعت خواند، مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می خوانند. و نمازی که واجب بوده و به جهتی مستحبّ شده است مانند نماز عید فطر وقربان که در زمان امام علیه السلام واجب بوده و بواسطه غائب شدن ایشان مستحبّ می باشد.
. فاضل: و همچنین نماز عید فطر و قربان را نیز می توانند به جماعت بخوانند.
. مکارم: و نماز عید فطر و قربان که در زمان غیبت امام علیه السلام مستحبّ است.
.زنجانی: و نیز کودک غیر بالغ که نماز بر وی مستحبّ است، می تواند آن را به جماعت بخواند، ولی نمازی که واجب بوده و به جهتی مستحبّ است مانند نماز عید فطر و قربان که در زمان حضور امام علیه السلام واجب بوده و بواسطه غائب شدن آن حضرت، مستحبّ می باشد، بنابراحتیاط به جماعت نخوانند.
. سیستانی: نماز مستحبّ را نمی شود در هیچ موردی – بنابراحتیاط- با جماعت خواند ، ولی نماز استسقاء را – که برای آمدن باران می خوانند – می توان با جماعت خواند...
بهجت: مسأله- نمازهای مستحبّی را نمی شود به جماعت خواند، ولی خواندن نماز عید فطر و قربان در زمان غیبت امام علیه السلام به جماعت مستحبّ است در صورتی که شروط وجوب موجود نباشد، همچنین خواندن نماز استسقاء که برای طلب باران می خوانند به جماعت مستحبّ است و بعید نیست استحباب جماعت در نماز غدیر که به امید مطلوبیت خوانده شود.
سبحانی: مسأله- نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام علیه السلام می توان با جماعت خواند و نمازهای مستحبّی را هم نمی شود با جماعت خواند مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می خوانند.
مظاهری: مسأله- هیچ نماز مستحبّی را نمی شود با جماعت خواند مگر نماز استسقا و نماز جمعه و نماز عید فطر و قربان.
مسأله 1408- موقعی که امام جماعت نماز یومیه می خواند، هر کدام از نمازهای یومیه را می شود به او اقتدا کرد1 ولی اگر نماز یومیه اش را احتیاطاً دوباره می خواند2 فقط در صورتی که مأموم احتیاطش با امام یکی باشد می تواند به او اقتدا کند.
1- خوئی،سیستانی، تبریزی، نوری، وحید: [پایان مسأله]
زنجانی: ولی اگر نماز یومیه امام جماعت، به عقیده مأموم احتیاطی باشد، نمی شود به او اقتدا کرد، مگر در جایی که مأموم و امام احتیاط مشابهی داشته باشند، مانند آن که دو نفر با هم سفر کرده اند و احتیاطاً می خواهند نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانند، که می تواند یکی از آنها نماز شکسته خود را به نماز شکسته دیگری و نماز تمام را به نماز تمام او اقتدا کند، ونیز در برخی صورتهای دیگر که در اینجا مجال شرح آن نیست.
مظاهری: و نیز اگر نماز یومیه اش را احتیاطا دوباره بخواند –هر چند این احتیاط مستحبّی باشد- ماموم می تواند به او اقتدا کند گرچه نماز او احتیاطی باشد.
2- گلپایگانی، صافی: اقتدا کردن به او اشکال دارد.
فاضل: مأموم نمی تواند نماز خود را با او بخواند مگر این که هر دو از جهت احتیاط مثل هم و از یک جهت باشند.
*****
مکارم: مسأله- در نمازهای یومیه هر نمازی را می توان با هر نماز امام اقتدا کرد مثلاً اگر امام نمازظهر می خواند و او نماز ظهر را قبلاً خوانده می تواند نماز عصرش را با نماز ظهر امام بخواند، ولی اگر امام برای احتیاط نمازش را اعاده کرده، نمی تواند نماز خود را با او بخواند، مگر این که هر دو از جهت احتیاط مثل هم باشند.
مسأله 1409- اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود را می خواند می شود به او اقتدا کرد1، ولی اگر نمازش را احتیاطاً قضا می کند، 2 یا قضای احتیاطی نماز کس دیگری را می خواند3، اگر چه برای آن پول نگرفته باشد، اقتدای به او اشکال دارد4، ولی اگر انسان بداند که از آنکس که برای او قضا می خواند نماز فوت شده که در این صورت اقتدای به او اشکال ندارد.
1- سبحانی: و همچنین اگر نماز قضای کسی را می خواند که نماز از او به طور قطعی فوت شده است [پایان مسأله]
2- گلپایگانی، صافی: یا قضای نماز کسی دیگر را می خواند که معلوم نیست این نماز از او فوت شده یا نه، اقتدای به او اشکال دارد ولی اگر معلوم باشد که این نماز از میّت فوت شده جایز است به او اقتدا کرد هر چند برای آن نماز پول گرفته باشد.
مکارم: اقتدا به او اشکال دارد.
بهجت: یا قضای نماز شخص دیگر را تبرّعاً می خواند، اقتدای به او اشکال دارد.
3- نوری: قضای نماز کس دیگر را می خواند....
4- اراکی: [پایان مسأله]
فاضل: مگر اینکه مأموم هم نماز احتیاطی از جهت احتیاطی که امام دارد، بخواند ولی اگر انسان بداند نماز کسی که برای او قضا می خواند، فوت شده، اشکال ندارد.
*****
خوئی، تبریزی، سیستانی: مسأله- اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود یا کس دیگر را که فوت آن را یقینی باشد می خواند، می شود به او اقتدا کرد ولی اگر نماز خود یا کس دیگر را احتیاطاً قضا می کند، اقتدا به او جایز نیست (سیستانی: مگر آن که نماز مأموم هم احتیاطی باشد و سبب احتیاط امام سبب احتیاط مأموم نیز بوده باشد ولی لازم نیست که برای احتیاط مأموم سبب دیگری نباشد).
زنجانی: مسأله- اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود یا کس دیگر را که فوت آن به عقیده مأموم یقینی باشد می خواند، می شود به او اقتدا کرد ولی اگر به عقیده مأموم یقینی نباشد، نمی شود اقتدا نمود، مگر در برخی صورتهای خاص، مثل آن که مأموم و کسی که امام نماز قضای او را می خواند، احتیاط مشابهی داشته باشند، چنانچه در مسائل قبل توضیح داده شد
وحید : مسأله – اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود یا شخص دیگری را می خواند در صورتی که فوت نماز یقینی باشد می شود به او اقتدا کرد ولی اگر احتیاطا قضا می کند اقتدا به او جایز نیست مگر در صورتی که نماز ماموم نیز احتیاطی باشد و منشأ احتیاط هر دو یکی باشد.
مظاهری: مسأله- اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود یا کس دیگر را می خواند گرچه برای ان پول گرفته باشد می شود به او اقتدا کرد و لازم نیست بداند که از آن کس که برای او قضا می خواند نماز فوت شده یا نه.
مسأله 1410- اگر انسان نداند نمازی را که امام می خواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحبّ نمی تواند به او اقتدا کند.1
این مسأله در رساله آیات عظام: فاضل ،بهجت و مظاهری نیست.
1- زنجانی: البته می تواند رجاء به او اقتدا کرده که اگر بعدا بفهمد که نماز واجب بوده نمازش صحیح می باشد[1] مکارم: بحارالانوارج85 ص14 ح26.
