مسأله 1390- اگر پدر نماز و روزه خود را بجا نیاورده باشد، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده و می توانسته قضا کند، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگش بجا آورد، یا برای او اجیر بگیرد، بلکه اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد واجب است به همین طور عمل کند و نیز روزه ای را که در سفر نگرفته، اگر چه نمی توانسته قضا کند، واجب است که پسر بزرگتر قضا نماید، یا برای او اجیر بگیرد.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست
*****
اراکی: مسأله- اگر پدر و مادر نماز و روزه خود را بجا نیاورده باشند، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده اند و می توانسته اند قضا کنند، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگشان بجا آورد، یا برای آنان اجیر بگیرد، بلکه اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشند، واجب است به همین طور عمل کند و نیز روزه ای را که در سفر نگرفته اند، اگر چه نمی توانسته اند قضا کنند، واجب است که پسر بزرگتر قضا نماید، یا برای آنان اجیر بگیرد.
گلپایگانی، صافی: مسأله – اگر پدر به چهت عذری نماز یا روزه اش را بجا نیاورده باشد، بعد از فوت او بر پسر بزرگتر واجب است قضا نماید یا برای انجام آن اجیر بگیرد هر چند پدر نتوانسته قضا کند و بنابراحتیاط واجب (صافی: بنابراحتیاط) اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد، پسر بزرگتر باید آن را قضا نماید (صافی: یا برای او اجیر بگیرد) و در مورد مادر نیز احتیاط واجب رعایت این حکم است بلکه در صورتی که وصیت نکرده باشند و پسر هم نداشته باشند، احتیاط واجب این است که اکبر ذکور از اولیاء میت نماز و روزه او را قضا کند و با نبود ذکور، اناث از آنها انجام دهند.
خوئی: مسأله- اگر پدر نماز* خود را بجا نیاورده باشد و می توانسته است قضا کند و بنابر احتیاط هر چند از روی نافرمانی ترک کرده باشد . و بر پسر بزرگترش واجب است. که بعد از مرگش بجا آورد، یا برای او اجیر بگیرد و قضای نمازهای مادر بر او واجب نیست هر چند بهتر است.
* وحید: نمازهای واجب...
. وحید: یا صحیح بجا نیاورده باشد...
. تبریزی: تا مقداری که حرجی نباشد واجب است...
. سیستانی: اگر پدر نماز خود را بجا نیاورده باشد و می توانسته است قضا کند، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده باشد، بر پسر بزرگترش بنابراحتیاط، واجب است...
فاضل: مسأله- اگر پدر نماز خود را به جهت عذری که داشته است بجا نیاورده باشد، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد ازمرگش بجا آورد، یا برای او اجیر بگیرد بلکه اگر از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد، بنابراحتیاط واجب همین طورعمل کند، و اگر پدر روزه را به جهت مرض یا سفر نگرفته باشد در صورتی که در زمان حیات می توانسته قضا کند و نکرده باید پسر بزرگتر قضا کند . احتیاط واجب آن است که پسر بزرگتر نماز روزه فوت شده مادر را قضا نماید.
زنجانی: مسأله- اگر پدر نماز خود را بجا نیاورده باشد و می توانسته است قضا کند هر چند از روی نافرمانی ترک شده باشد، بر پسر بزرگترش لازم است که اگر دیگری نماز پدر را بجا نیاورد، او بجا آورده یا دیگری را به نماز وادار کند یا برای او اجیر کند، و قضای نمازهای مادر بر او ظاهراً واجب نیست بلکه مطابق احتیاط استحبابی است و مراد از پسر بزرگتر، بزرگترین پسری است که در هنگام مرگ پدر زنده باشد.
مکارم: مسأله- بر پسر بزرگتر (یعنی بزرگترین پسری که بعد از مرگ آنها در حال حیات است) واجب است که نماز و روزه هایی که از پدر یا مادرش فوت شده و از روی نافرمانی نبوده و توانایی بر قضا داشته ، بعداز مرگ آنها بجا آورد بلکه از روی نافرمانی هم ترک کرده باشد، بنابراحتیاط مستحب باید به همین طور عمل کند، همچنین روزه ای را که در سفر نگرفته هر چند توانایی قضای آن را پیدا نکرده، احتیاط آن است که پسر بزرگتر قضا نماید.
نوری: مسأله- اگر پدر و مادر نماز و روزه خود را بجا نیاورده باشند و چنانچه می توانسته اند قضا کنند، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگ آنها بجا آورد، یا برای آنها اجیر بگیرد و نیز روزه ای که در سفر نگرفته اند، اگر چه نمی توانسته اند قضا کنند ، احتیاط واجب آن است که پسر بزرگتر قضا نماید، یا برای آنها اجیر بگیرد و قضای نماز و روزه ای که پدر و مادر از روی طغیان و تمرد بجا نیاورده اند بر پسر بزرگتر واجب نیست، این حکم درباره پدر ثابت است و نسبت به مادر نیز احتیاط واجب آن است که مراعات شود.
سبحانی: مسأله- اگر پدر و بنابراحتیاط مادر نماز خود را بجا نیاورده باشند و می توانسته اند قضا نمایند بر پسر بزرگترشان که پس از فوت آنها در حال حیات است واجب است که بعداز مرگشان بجا آورد یا برای آنها اجیر بگیرد.
مظاهری: مسأله- اگر پدر یا مادر نماز و روزه خود را بجا نیاورده باشند چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده و نمی توانستند قضا کنند بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگشان بجا اورد یا برای آنها اجیر بگیرد ولی اگر از روی نافرمانی بوده و یا می توانستنند قضا کنند و نکرده اند بر پسر بزرگتر چیزی لازم نیست.
مسائل اختصاصی
فاضل: مسأله 1397- بر پسر بزرگتر قضای نمازهای مربوط به خود پدر و مادر واجب است اما قضای نمازهایی که بر آنها به نحو استیجار واجب شده، یا این که از پدر یا مادر آنها بر ذمه آنها بوده ، واجب نیست.
فاضل: مسأله 1398- بر پسر پسر (نوه)، قضای نماز میت در صورتی که در حال مردن میت از همه بچه های او بزرگتر باشد، واجب نیست و احتیاط واجب آن است که اگر میت فرزندی نداشته باشد نمازهای او را قضا کند.
فاضل: مسأله 1400- چنانچه یکی از اولاد از نظر سنی بزرگتر و دیگری از جهت بلوغ بزرگتر باشد قضای نماز بر اولی واجب است.
فاضل: مسأله 1401- لازم نیست پسر بزرگتر وارث میت باشد بنابراین حتی اگر از ارث به یکی از اسباب منع مانند قتل یا کفر ممنوع باشد قضا واجب است.
فاضل: مسأله 1405- چنانچه دو پسر با یکدیگر دو قلو باشند، آن کسی که زودتر متولد شده است بزرگتر است ولو این که نطفه دیگری زودتر منعقد شده باشد.
فاضل: مسأله 1406- در صورتی که شخص در وسط وقت بعد از گذشتن مقداری که امکان خواندن نماز در آن بود، بمیرد، قضاء آن نماز بر پسر بزرگتر واجب است.
فاضل: مسأله 1407- در صورتی که میت پسر نداشته باشد بر دیگران واجب نیست نماز قضای میت را بخوانند و چنانچه وصیت به قضا کرده باشد، باید از ثلث مال او انجام داد.(1)گلپایگانی، اراکی، فاضل، صافی، مکارم، نوری، سبحانی ، مظاهری: نماز قضای پدر و مادر که بر پسر بزرگتر واجب است
