استفتائات نماز جماعت از حضرت آیت الله العظمی خامنه ای

سؤال 551: امام جماعت در نماز باید چه نیتى بکند؟ آیا نیت جماعت باید بکند یا نیت فرادى؟
جواب: اگر بخواهد فضیلت نماز جماعت را درک کند، باید قصد امامت و جماعت کند، و اگر بدون قصد امامت نماز، مشغول آن شود، نماز وى و اقتداى دیگران به او اشکال ندارد.

سؤال 552: در اماکن نظامى هنگام بر پایى نماز جماعت که در وقت ادارى است، تعدادى از نظامیان به خاطر شرایط کارى در آن شرکت نمى‏کنند، با آنکه انجام آن کارها بعد از وقت ادارى و یا در روز بعد ممکن است. آیا این عمل سبک شمردن نماز است؟
جواب: بهتر است براى درک فضیلت نماز اول وقت و جماعت، کارهاى ادارى به گونه‏اى تنظیم شود که آنها بتوانند این فریضه الهى را به‌صورت جماعت و در کمترین مدت بخوانند.

سؤال 553: نظر جنابعالى درباره انجام کارهاى مستحبى مثل نماز مستحب یا دعاى توسل و یا سایر دعاهاى طولانى که قبل یا بعد از نماز جماعت و یا در اثناى آن در نماز خانه ادارات دولتى برگزار مى‏شود و بیشتر از نماز جماعت طول مى‏کشد، چیست؟
جواب: دعاها و اعمال مستحبى زائد بر فریضه الهى نماز جماعت که از شعائر اسلامى است، اگر منجر به تضییع وقت ادارى و تأخیر در انجام کارهاى واجب شود، اشکال دارد.

سؤال 554: آیا اقامه نماز جماعت دوم در نزدیکى مکانى که نماز جماعت در آن جا با حضور تعداد زیادى از نمازگزاران اقامه مى‏شود، و صداى اذان و اقامه آن شنیده مى‏شود، صحیح است؟
جواب: اقامه نماز جماعت دوم اشکال ندارد، ولى مناسب است که مؤمنین در یک مکان اجتماع کرده و همگى در یک نماز جماعت شرکت کنند تا بر عظمت مراسم دینى نماز جماعت افزوده شود.

سؤال 555: بعضى از اشخاص هنگام برپایى نماز جماعت، اقدام به خواندن نماز فرادى مى‏کنند، این کار چه حکمى دارد؟
جواب: این عمل اگر تضعیف نماز جماعت و اهانت و بى‌احترامى‏ به امام جماعتى که مردم اعتماد به عدالت او دارند، محسوب شود، جایز نیست.

سؤال 556: در محله‏اى چند مسجد وجود دارد که در همه آنها نماز جماعت اقامه مى‏شود، خانه‏اى بین دو مسجد واقع شده که فاصله آن از یک مسجد ده خانه و از دیگرى دو خانه است، در این خانه هم نماز جماعت اقامه مى‏شود، این نماز جماعت چه حکمى دارد؟
جواب: سزاوار است که اقامه نماز جماعت وسیله وحدت و انس باشد، نه اینکه باعث ایجاد جو اختلاف و تفرقه گردد، در هر صورت اقامه نماز جماعت در خانه مجاور مسجد، اگر باعث اختلاف و پراکندگى نگردد، اشکال ندارد.

سؤال 557: آیا جایز است شخصى بدون اجازه امام جماعت راتب مسجد که مورد تأیید مرکز اداره امور مساجد است، در آن مسجد نماز جماعت اقامه کند؟
جواب: اقامه نماز جماعت متوقف بر اجازه امام جماعت راتب مسجد نیست، ولى بهتر است کسى مزاحم امام جماعت راتب مسجد هنگام حضور وى در آن مسجد براى اقامه نماز جماعت نشود، و حتى اگر ایجاد مزاحمت براى او موجب برانگیخته شدن فتنه و مانند آن شود، حرام است.

سؤال 558: اگر گاهى امام جماعت سخنى بگوید و یا مزاحى کند که خوشایند و مناسب شأن عالم دینى نباشد، آیا با این کار از عدالت ساقط مى‏شود؟
جواب: اگر مخالف شرع نباشد، ضررى به عدالت نمى‏زند.

سؤال 559: آیا اقتدا به امام جماعت بدون شناخت واقعى او جایز است؟
جواب: اگر عدالت او نزد مأموم به هر طریقى ثابت باشد، اقتدا به او جایز و نماز جماعت صحیح است.

سؤال 560: اگر شخصى اعتقاد به عدالت و تقواى فردى داشته باشد و در همان زمان معتقد باشد که شخص مزبور در مواردى به او ظلم کرده است، آیا مى‏تواند او را به‌طور کلى عادل بداند؟
جواب: تا براى او احراز نشود که عمل آن امام جماعت که او آن را ظلم مى‏شمارد، با علم و اختیار و بدون مجوّز شرعى بوده، مجاز نیست که حکم به فسق او نماید.

سؤال 561: آیا اقتدا به امام جماعتى که مى‏تواند امر به معروف و نهى از منکر کند، ولى انجام نمى‏دهد، جایز است؟
جواب: مجرد ترک امر به معروف و نهى از منکر که ممکن است بر اثر عذر مقبولى نزد مکلّف باشد، به عدالت ضرر نمى‏زند و مانع اقتدا به او نیست.

سؤال 562: به نظر شما معناى عدالت چیست؟
جواب: عدالت عبارت از حالت نفسانى است که باعث مى‏شود انسان همیشه تقوایى داشته باشد که مانع از ترک واجبات یا انجام محرمات شرعى است، و براى احراز آن، حسن ظاهر، کافى است.

سؤال 563: ما تعدادى جوان هستیم که در تکیه‏ها و حسینیه‏ها دور هم جمع مى‏شویم و هنگام رسیدن وقت نماز فرد عادلى را مقدم کرده و براى نماز به او اقتدا مى‏کنیم. ولى بعضى از برادران به این کار اشکال نموده و مى‏گویند امام راحل(قدّس‏سرّه) خواندن نماز پشت سر غیر عالم دینى را حرام مى‏داند، وظیفه ما چیست؟
جواب: با دسترسى به روحانى، به غیر روحانى اقتداء نکنند.

سؤال 564: آیا دو نفر مى‏توانند نماز جماعت اقامه کنند؟
جواب: اگر مراد تشکیل نماز جماعتى است که مرکب از امام و یک مأموم باشد، اشکال ندارد.

سؤال 565: اگر مأموم در نماز جماعت ظهر و عصر حمد و سوره را براى تمرکز ذهن قرائت کند با اینکه بر او واجب نیست، نماز او چه حکمى دارد؟
جواب: در نمازى که باید آهسته خوانده شود، مثل نماز ظهر و عصر، قرائت براى او جایز نیست حتى اگر براى تمرکز ذهن باشد.

سؤال 566: اگر امام جماعت با دوچرخه براى اقامه نماز جماعت برود و همه قوانین عبور و مرور را رعایت کند، چه حکمى دارد؟
جواب: این کار به عدالت و صحّت‏ امامت جماعت ضرر نمى‏زند.

سؤال 567: اگر انسان نماز جماعت را به‌طور کامل درک نکند و به آخر آن برسد و براى درک ثواب آن، تکبیرة الاحرام را گفته و بنشیند و تشهد را با امام بخواند و بعد از سلام او برخیزد و رکعت اول را بخواند، آیا این کار را در تشهد رکعت دوم نمازهاى چهار رکعتى هم مى‏تواند انجام دهد؟
جواب: این طریق مختص تشهد آخر نماز جماعت و براى درک ثواب جماعت است.

سؤال 568: آیا جایز است امام جماعت براى نماز اجرت بگیرد؟
جواب: جایز نیست، مگر آنکه براى مقدمات حضور در جماعت باشد.

سؤال 569: آیا جایز است امام جماعت در یک زمان عهده‏دار امامت دو نماز (دو نماز عید یا هر نمازى) گردد؟
جواب: تکرار نماز جماعت براى یکبار به خاطر مأمومین دیگر در نمازهاى یومیه جایز و بلکه مستحب است. ولى جواز آن در نماز عید مشکل است.

سؤال 570: اگر امام جماعت در رکعت سوم یا چهارم نماز عشا باشد و مأموم در رکعت دوم، آیا بلند قرائت کردن حمد و سوره بر مأموم واجب است؟
جواب: در فرض سؤال واجب است که حمد و سوره را آهسته بخواند.

سؤال 571: در نماز جماعت بعد از سلام ابتدا آیه صلوات بر پیامبر تلاوت مى‏شود و نمازگزاران سه مرتبه صلوات بر محمد و آل محمد(صلى الله علیهم اجمعین) مى‏فرستند، بعد از آن سه بار تکبیر مى‏گویند و سپس شعارهاى سیاسى به‌صورت دعا و برائت توسط مؤمنین با صداى بلند داده مى‏شود، آیا این کار اشکال دارد؟
جواب: قرائت آیه و ذکر صلوات بر پیامبر و آل او(صلى الله علیهم اجمعین) نه تنها اشکال ندارد بلکه مطلوب بوده و ثواب دارد، و مواظبت بر شعارهاى اسلامى و شعار انقلاب اسلامى (تکبیر و ملحقات آن) که یادآور رسالت و اهداف بلند انقلاب اسلامى‏است، هم مطلوب‏ است.

سؤال 572: اگر شخصى در رکعت دوم نماز جماعت به مسجد برسد و بر اثر جهل به مسأله، تشهد و قنوت را که باید در رکعت بعد بجا آورد، انجام ندهد، آیا نماز وى صحیح است؟
جواب: نماز صحیح است. ولى بنا بر احتیاط قضاى تشهد را بجا آورد و دو سجده سهو، هم براى ترک تشهد بر او واجب‏ است.

سؤال 573: آیا رضایت کسى که در نماز به او اقتدا مى‏شود، شرط است؟ آیا اقتدا به مأموم صحیح است؟
جواب: رضایت امام جماعت شرط صحّت‏ اقتدا نیست، و اقتدا به مأموم تا وقتى که نمازش را به جماعت ادامه مى‏دهد، صحیح نیست.

سؤال 574: دو نفر که یکى امام است و دیگرى مأموم، اقامه نماز جماعت کرده‏اند. شخص سومى به تصور اینکه فرد دوم امام است، به او اقتدا مى‏کند و بعد از نماز مى‏فهمد که وى مأموم بوده نه امام، نماز شخص سوم چه حکمى دارد؟
جواب: اقتدا به مأموم صحیح نیست، ولى زمانى که انسان نداند و به او اقتدا کند، اگر در رکوع و سجود به وظیفه نمازگزار منفرد عمل کرده، بدین معنى که رکنى را عمداً و یا سهواً کم یا زیاد نکرده باشد، نمازش صحیح است.

سؤال 575: کسى که قصدِ خواندن نماز عشا را دارد، آیا مى‏تواند به کسى که نماز مغرب مى‏خواند، اقتدا نماید؟
جواب: اشکال ندارد.

سؤال 576: آیا عدم رعایت ارتفاع محل نماز امام نسبت به مأمومین، موجب بطلان نماز آنها مى‏شود یا خیر؟
جواب: اگر بلندى جایگاه امام نسبت به جایگاه مأمومین، بیشتر از حدى باشد که شرعاً مجاز است، موجب بطلان نماز جماعت است.

سؤال 577: اگر یکى از صفهاى نماز جماعت به‌طور کامل از افرادى تشکیل شده باشد که نمازشان قصر است و نماز همه افراد صف بعدى تمام باشد، اگر افراد صف جلو بعد از خواندن دو رکعت نماز فوراً براى خواندن دو رکعت بعدى اقتدا کنند، آیا نماز کسانى که در صف پشت سر آنها هستند، نسبت به دو رکعت آخر نماز، جماعت باقى مى‏ماند یا فرادى مى‏شود؟
جواب: با این فرض که نماز همه افراد صف جلو قصر است، صحّت‏ نماز جماعت صفهاى بعدى محل اشکال است. احوط این است که صفهاى بعدى، بعد از اینکه افراد صف اول براى سلام نماز نشستند، نماز خود را به‌صورت فرادى بخوانند.

سؤال 578: اگر مأموم در آخر یکى از دو طرف صف اول نماز ایستاده باشد، آیا مى‏تواند قبل از مأمومینى که بین او و امام ایستاده‏اند، وارد نماز جماعت شود؟
جواب: اگر مأمومینى که بین او و امام ایستاده‏اند، بعد از اینکه امام جماعت شروع به نماز کرد، به‌طور کامل آماده اقتدا نمودن باشند، مى‏تواند به نیت جماعت وارد نماز شود.

سؤال 579: کسى که به رکعت سوم نماز جماعت برسد و به خیال اینکه امام در رکعت اول است، چیزى نخواند، آیا اعاده نماز بر او واجب است؟
جواب: اگر قبل از رکوع متوجه شود قرائت واجب است، ولى اگر بعد از اینکه داخل رکوع شد متوجه شود، نماز او صحیح است و چیزى بر او واجب نیست؛ هرچند احتیاط مستحب این است که دو سجده سهو براى ترک سهوى قرائت بجا آورد.

سؤال 580: براى برگزارى نماز جماعت در اداره‏هاى دولتى و دبیرستانها نیاز شدیدى به امام جماعت وجود دارد، و چون غیر از من عالم دیگرى در منطقه وجود ندارد، مجبور هستم یک نماز را در مکان‏هاى مختلف براى سه یا چهار بار به عنوان امام جماعت اقامه کنم و چون همه مراجع نماز جماعت دوم را اجازه مى‏هند، آیا در بیشتر از آن نیت نماز قضاى احتیاطى جایز است؟
جواب: امامت به نیت نماز قضاى احتیاطى صحیح نیست.

سؤال 581: یکى از دانشگاهها اقدام به برگزارى نماز جماعت براى کارمندان خود در یکى از ساختمان‏هاى مربوط به دانشگاه که در مجاورت یکى از مساجد شهر قرار دارد، کرده است، با توجه به اینکه در همان زمان در آن مسجد نماز جماعت اقامه مى‏شود، شرکت در نماز جماعت دانشگاه چه حکمى دارد؟
جواب: شرکت در نماز جماعتى که از نظر مأموم واجد شرایط اقتدا و جماعت است، اشکال ندارد، هرچند نزدیک مسجدى باشد که در همان زمان در آن نماز جماعت برگزار مى‏شود.

سؤال 582: آیا نماز خواندن پشت سر امام جماعتى که شغل قضاوت دارد، ولى مجتهد نیست، صحیح است؟
جواب: اگر شغل قضاوت او بعد از نصب وى توسط کسى که صلاحیت نصب را دارد، باشد، مانع اقتدا به او در نماز نیست.

سؤال 583: آیا کسى که در نماز مسافر مقلد امام خمینى(قدّس‏سرّه) است، مى‏تواند به امام جماعتى ‏که‏ در آن مسأله مقلد مرجع ‏دیگرى ‏است، به‌خصوص در نماز جمعه، اقتدا نماید؟
جواب: اختلاف در تقلید مانع از صحّت‏ اقتدا نیست، ولى اقتدا در نمازى که طبق فتواى مرجع تقلیدِ مأموم، قصر است و طبق فتواى مرجع تقلیدِ امام جماعت، تمام است، یا بالعکس صحیح نیست.

سؤال 584: اگرامام جماعت سهواً بعد از تکبیرةالاحرام به‏ رکوع برود، وظیفه مأموم چیست؟
جواب: اگر مأموم بعد از داخل شدن در نماز جماعت و پیش از رفتن به رکوع متوجه شود واجب است که نیت فرادى نموده و حمد و سوره را قرائت کند.

سؤال 585: اگر تعدادى از دانش‏آموزان غیر بالغ مدارس بعد از صف سوم یا چهارم نماز جماعت ایستاده باشند و بعد از آنها تعدادى از افراد مکلّف ایستاده باشند، نماز مکلفین صفهاى بعدى چه حکمى دارد؟
جواب: در فرض مذکور اشکال ندارد.

سؤال 586: آیا تیمم بدل از غسل نسبت به امام جماعتى که معذور است، براى اقامه نماز جماعت کافى است؟
جواب: اگر شرعاً معذور باشد، مى‏تواند با تیمم بدل از غسل، امام جماعت شود و اقتدا به او اشکال ندارد.

سؤال 587: آیا در صحّت‏ قرائت بین نماز فرادى و نماز مأموم یا امام تفاوت وجود دارد یا اینکه صحّت‏ قرائت در هر حال مسأله واحدى است؟
جواب: اگر قرائت مکلّف صحیح نباشد و قدرت بر یادگیرى هم نداشته باشد، نماز او صحیح است، ولى دیگران نمى‏توانند به وى اقتدا کنند.

سؤال 588: قرائت بعضى از ائمه جماعات از جهت مخارج حروف صحیح نیست. آیا کسى که حروف را به‌طور صحیح از مخارج خود ادا مى‏کند، مى‏تواند به آنان اقتدا نماید؟ عده‏اى مى‏گویند مى‏توانید نماز را به جماعت بخوانید، ولى باید بعداً اعاده نمایید، من که فرصت اعاده ندارم، وظیفه‏ام چیست؟ آیا مى‏توانم در نماز جماعت شرکت نموده ولى حمد و سوره را آهسته بخوانم؟
جواب: اگر قرائت امام از نظر مأموم صحیح نباشد، اقتدا و نماز جماعت او باطل‏ است و اگر نمى‏تواند نماز را اعاده کند، اقتدا نکردن اشکال ندارد، ولى آهسته خواندن در قرائت نمازى که باید بلند خوانده شود، براى اظهار اقتدا به امام جماعت صحیح و مجزى نیست.

سؤال 589: عده‏اى معتقدند که قرائت بعضى از ائمه جمعه صحیح نیست، زیرا یا حروف را آنگونه که هست، ادا نمى‏کنند و یا حرکت آنها را طورى تغییر مى‏دهند که دیگر آن حرف نیست. آیا اقتدا به آنان بدون اعاده نمازى که پشت سر آنان خوانده مى‏شود، صحیح است؟
جواب: ملاک صحّت‏ قرائت عبارت است از رعایت قواعد زبان عربى و ادا حروف از مخارج آن به‌طورى که اهل لسان آن را ادا آن حرف بدانند نه حرف دیگر؛ اگر مأموم قرائت امام را مطابق قواعد و صحیح نداند، نمى‏تواند به او اقتدا کند و در صورت اقتداء، نماز او صحیح نیست و اعاده آن واجب است.

سؤال 590: اگر امام جماعت در اثناى نماز در کیفیت تلفظ کلمه پس از اداى آن شک کند و بعد از فراغت از نماز علم پیدا کند که در تلفظ آن کلمه اشتباه کرده است، نماز او و مأمومین چه حکمى دارد؟
جواب: نماز محکوم به صحّت‏ است.

سؤال 591: وظیفه شرعى شخص به‌خصوص معلم قرآن کریم که یقین دارد امام جماعت نماز خود را از جهت تجوید غلط مى‏خواند چیست؟ در حالى که این فرد به دلیل عدم شرکت در نماز جماعت در معرض تهمت‏هاى زیادى قرار گرفته است.
جواب: رعایت محسنات تجوید لازم نیست ولى اگر قرائت امام جماعت از نظر مأموم صحیح نباشد و در نتیجه نماز او را صحیح نداند، نمى‏تواند به او اقتدا کند، لکن شرکت ظاهرى در نماز جماعت براى یک غرض عقلایى، اشکال ندارد.

سؤال 592: اقتدا به معلولین عزیز براى نماز در موارد زیر چه حکمى دارد؟
1. معلولینى که فاقد عضوى از اعضاى بدن نیستند ولى به دلیل معیوب بودن پا، با تکیه بر عصا و دیوار مى‏توانند بایستند.
2. معلولینى که فاقد بند انگشت دست یا پا و یا انگشتى از دست یا پا هستند.
3. معلولینى که همه انگشتان دست یا پا و یا هر دو آنها قطع شده است.
4. معلولینى که قسمتى از یک دست یا پا و یا هر دو را ندارند.
5. معلولینى که فاقد یکى از اعضاى بدن هستند و به دلیل از کار افتادگى دست، براى وضو گرفتن نایب مى‏گیرند.
جواب: به‌طور کلى اگر استقرار و آرامش در قیام بصورت طبیعى وجود داشته باشد و بتواند آن را در حال قرائت حمد و سوره و ذکرهاى نماز و انجام افعال آن حفظ کند و قدرت بر رکوع و سجده داشته باشد و بتواند وضوى صحیح بگیرد، اقتداى دیگران به او در نماز بعد از احراز سایر شرایط امامت جماعت صحیح است و در غیر این صورت محل اشکال است.

سؤال 593: من از طلاب علوم دینى هستم که دست راستم بر اثر عمل جراحى قطع شده است. به تازگى متوجه شده‏ام که امام خمینى(قدّس‏سرّه) امامت فرد ناقص براى کامل را جایز نمى‏داند. بنا بر این خواهشمندم حکم نمازهاى مأمومینى را که تا به حال امام جماعت آنان بوده‏ام، بیان فرمایید.
جواب: نماز مأمومین که در گذشته بر اثر جهل به حکم شرعى به شما اقتدا کرده‏اند، محکوم به صحّت‏ است و اعاده و قضا بر آنان واجب نیست.

سؤال 594: من از طلاب علوم دینى هستم که در جریان جنگ تحمیلى بر جمهورى اسلامى ایران از ناحیه پا مجروح و انگشت شست پایم قطع شده است در حال حاضر امام جماعت یکى از حسینیه‏ها هستم، آیا این کار اشکال شرعى دارد؟ لطفاً حکم آن را بیان فرمایید.
جواب: این مقدار نقص در امام، مضرّ به امامت جماعت نیست. بلى در مثل قطع کامل دست یا پا یا فلج آنها امامت محل اشکال است

سؤال 595: آیا شارع مقدس زنان را همانند مردان به شرکت در نماز جماعت مساجد یا نماز جمعه تشویق فرموده یا اینکه نماز خواندن آنها در خانه بهتر است؟
جواب:  شرکت زنان در نماز جمعه و جماعت اشکال ندارد و ثواب جماعت دارد.

سؤال 596: در چه صورتى زن مى‏تواند امام جماعت شود؟
جواب:  امامت زن در نماز جماعت فقط براى زنان جایز است.

سؤال 597: شرکت زنان (مانند مردان) در نماز جماعت از جهت استحباب و کراهت چه حکمى دارد؟ شرکت آنها در صورتى که پشت سر مردان بایستند چه حکمى دارد؟ آیا در حالى که پشت سر مردان براى نماز جماعت ایستاده‏اند، احتیاج به پرده و ساتر است؟ اگر در نماز کنار مردان بایستند، از جهت حائل چه حکمى دارد؟ با توجه به اینکه پشت پرده بودن زنان هنگام نماز جماعت و سخنرانى‏ها و مراسم دیگر، موجب تحقیر و اهانت به آنها مى‏شود.
جواب:  حضور و شرکت زنان در نماز جماعت اشکال ندارد، و اگر پشت سر مردان بایستند، احتیاجى به حائل و پرده نیست، ولى اگر در کنار مردان بایستند سزاوار است که حائلى بین آنها باشد تا کراهت کنار هم ایستادن مردان و زنان در نماز برطرف شود، و اینکه وجود حائل بین زنان و مردان در نماز موجب تحقیر و توهین به شأن و کرامت زنان مى‏شود، توهم و خیالى بیش نیست و اساسى ندارد، بعلاوه دخالت دادن نظرات شخصى در فقه صحیح نیست.

سؤال 598: کیفیت اتصال و عدم اتصال صفوف زنان و مردان در نماز در صورت نبودن پرده و حائل چگونه است؟
جواب:  زنان مى‏توانند پشت سر مردان بدون فاصله بایستند

سؤال 599: آیا نماز جماعت پشت سر اهل سنت جایز است؟
جواب:  نماز جماعت براى حفظ وحدت اسلامى، جایز و صحیح است.

سؤال 600: محل کار من در یکى مناطق کردنشین است که اکثر ائمه جمعه و جماعات آنجا از اهل سنت هستند، اقتدا به آنها چه حکمى دارد و آیا غیبت آنها جایز است؟
جواب:  مشارکت با آنان در نماز جمعه و جماعتشان از جهت حفظ وحدت اشکال ندارد، و از غیبت باید پرهیز شود.

سؤال 601: در مکانهاى مشارکت و رفت و آمد با برادران اهل سنت، هنگام شرکت در نمازهاى روزانه، در بعضى از موارد مانند آنان عمل مى‏کنیم، مثل نماز به‌صورت تکتّف و عدم رعایت وقت و سجده بر فرش، آیا این نمازها احتیاج به اعاده دارند؟
جواب:  اگر حفظ وحدت مقتضى انجام آن کارها باشد، نماز صحیح و مجزى است، حتى اگر سجده بر فرش و مانند آن باشد، ولى تکتّف در نماز جایز نیست، مگر اینکه ضرورت آن را اقتضا کند.
سؤال 602: در مکه و مدینه به استناد فتواى امام خمینى(قدّس ‏سرّه) نماز جماعت را با برادران اهل سنت مى‏خوانیم و گاهى براى درک فضیلت نماز در مسجد مثل اداى نماز عصر یا عشا بعد از نماز ظهر و مغرب آن را به‌صورت فرادى در مساجد اهل سنت بدون مهر و با سجده بر فرش بجا مى‏آوریم، این نمازها چه حکمى دارد؟
جواب:  در فرض مذکور اگر با فریضه تقیّه، منافات نداشته باشد باید بر چیزى که سجده بر آن صحیح است سجده کند.

سؤال 603: مشارکت ما شیعیان در نماز جماعت مساجد کشورهاى دیگر با برادران اهل سنت که دست بسته نماز مى‏خوانند، چگونه است؟ آیا تبعیت از آنان در تکتف بر ما واجب است یا آن که باید نماز را بدون تکتف بخوانیم؟
جواب:  اقتدا به اهل سنت، براى رعایت وحدت جایز است و نماز خواندن با آنها صحیح و مجزى است، ولى تکتف واجب نیست و بلکه جایز نیست، مگر در صورتى که ضرورتى آن را اقتضا کند.

سؤال 604: هنگام شرکت در نماز جماعت با برادران اهل سنت، چسباندن انگشتان کوچک پا در حال قیام به انگشتان پاهاى دو نفرى که در دو طرف نمازگزار ایستاده‏ چنانچه آنان ملتزم هستند چه حکمى دارد؟
جواب:  این کار واجب نیست، ولى انجام آن به صحّت‏ نماز ضرر نمى‏رساند.

سؤال 605: برادران اهل سنت در ایام حج یا غیر آن، نماز مغرب را قبل از اذان مغرب مى‏خوانند، آیا براى ما اقتدا به آنان و اکتفا به آن نماز صحیح است؟
جواب:  معلوم نیست که آنان نماز را قبل از وقت بخوانند، ولى اگر مکلّف دخول وقت را احراز نکند، نمى‏تواند داخل شود، مگر آنکه رعایت وحدت آن را اقتضا کند که در این صورت شرکت در نماز جماعت آنان و اکتفا به آن اشکال ندارد.