مسئله 1157- نماز جمعه در زمان حضور و در زمان غیبت امامعلیه السلام واجب تخییرى است که به جاى نماز ظهر خوانده مىشود و آن دو رکعت است مثل نماز صبح و تمام شرایط عمومى نماز صبح را دارد حتّى حمد و سوره آن باید بلند خوانده شود ولى در آن دو قنوت مستحب است یکى قبل از رکوع رکعت اوّل و دیگرى بعد از رکوع رکعت دوّم و نیز مستحب است در رکعت اوّل سوره جمعه و در رکعت دوّم سوره منافقین خوانده شود. و ظن و سهو و شک در آن، حکم ظن و سهو و شک در نماز صبح را دارد.
شرایط نماز جمعه
مسأله 1158- نماز جمعه علاوه بر شرایط عمومى نماز شش شرط دیگر هم دارد:
اوّل: وقت آن، و آن از اوّل ظهر شرعى است تا وقتى که سایه شاخص دوهفتم شاخص شود (تقریباً یک ساعت و نیم بعد از ظهر) و اگر از این مقدار گذشت باید نماز ظهر خوانده شود.
دوّم: خواندن دو خطبه پیش از نماز و آن دو خطبه باید مشتمل بر حمد و ثناى خدا و صلوات بر پیامبر و آل پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم و دعوت مردم به تقوا و پرهیزکارى و یک سوره کامل و استغفار براى مؤمنین باشد و لازم نیست دو خطبه به عربى خوانده شود بلکه اگر مستمعین اهل زبانهاى مختلف باشند خوب است به همه آن زبانها خوانده شود چنانکه خوب است حمد و ثناى خدا و صلوات بر پیامبر و آل پیامبر به عربى و با ذکر نام آنها باشد و خوب است دعوت به تقوا با لفظ تقوا و استغفار براى مؤمنین با لفظ استغفار باشد و باید خطبهها را خود امام و ایستاده بخواند و میان دو خطبه به نشستن مختصرى فاصله شود و باید خطبهها را بلند بخواند و خوب است به نحوى بلند خوانده شود که همه حاضرین بشنوند و خوب است خطبهها بعد از ظهر شرعى خوانده شود و اگر هر دو خطبه قبل از ظهر خوانده شود به طورى که بین دو خطبه و نماز فاصله نشود مانعى ندارد و مستحب است امام جمعه در حال خطبه با طهارت باشد و عمامه بر سر داشته باشد و بر عصا یا سلاحى تکیه کند و خوب است در خطبهها مسائل اجتماعى و سیاسى و مصالح مسلمین مطرح شود، و مستحب مؤکّد است که حاضرین مثل حالِ نماز باشند و خطبهها را گوش دهند و صحبت نکنند حتّى نافله نخوانند و به طرف خطیب بنشینند و به راست و چپ نگاه نکنند و جابه جا نشوند.
سوّم: به جماعت خوانده شود پس فرادى صحیح نیست. ولى اگر در رکوع رکعت دوّم نماز جمعه به امام برسد مجزى خواهد بود و رکعت دوّم را خودش مىخواند بنابراین اگر کسى به رکعت اوّل یا به خطبهها نرسد گرچه بدون عذر باشد نمازش صحیح است.
چهارم: امام و مأموم حدّاقلّ پنج نفر باشند و حتّى اگر چهار نفر مأموم غیربالغ یا مسافر و یا زن باشند کفایت مىکند.
پنجم: امام جمعه علاوه بر دارا بودن شرایطى که امام جماعت باید داشته باشد، باید یا مجتهد جامع الشرایط و یا منصوب از طرف او باشد و اگر مجتهدى متصدّى شؤون ادارى و سیاسى مسلمین است باید منصوب از طرف او باشد. و باید قادر به خواندن خطبه در حال قیام باشد و شایسته است امام جمعه مردى با ورع، شجاع، قاطع، سخنگو و داراى فصاحت و بلاغت و با وقار و آشنا به مصالح اسلام باشد.
ششم: بین دو نماز جمعه حدّاقلّ یک فرسخ شرعى (تقریباً 5/5 کیلومتر) فاصله باشد.
مسأله 1159- مسافر گرچه قصد ده روز نکرده باشد چنانکه مىتواند در نماز جمعه شرکت کند مىتواند امام جمعه نیز باشد.
مسأله 1160- اگر شک کند وقت نماز جمعه باقى است یا نه، نماز جمعه صحیح است و نیز اگر یک رکعت از نماز جمعه در وقت واقع شود نماز جمعه صحیح است.
مسأله 1161- کسى که در نماز جمعه شرکت نمىکند مىتواند در اوّل وقت و در حین نماز جمعه نماز ظهر را به جماعت یا فرادى بخواند.
مسأله 1162- نماز جمعه بر زنها و پیران سالخورده و مریضها و نابینایان و مسافران و بچهها و کسانى که بیش از دو فرسخ از محل اقامه نماز جمعه دور هستند و کسانى که حضور آنان موجب مشقّت و سختى است مستحب مؤکّد نیست ولى اگر حاضر شدند نماز جمعه آنان به جاى نماز ظهر محسوب مىشود.
مسأله 1163- خرید و فروش از اوّل ظهر روز جمعه تا پایان نماز جمعه مکروه است و اگر هتک به نماز جمعه و جماعت مسلمین و مصالح اسلام باشد حرام است.
مسأله 1164- هرگاه در بلد انسان نماز جمعه جامع الشرایط برپا مىشود در روز جمعه تا پایان نماز جمعه مسافرت نمودن مکروه است.
