اهمیت و فضیلت اذان

  662 - اذان به خاطر خدا
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
المؤ ذن المحتسب کالشاهر بسیفه فى سبیل الله القائل بین الصفین ؛
اذان گویى که به خاطر خدا اذان بگوید، مانند کسى است که در راه خدا شمشیرش را از غلاف بیرون مى آورد، و بین دو صف (کفر و اسلام ) جنگ مى کند.
(بحارالانوار، ج 81، ص 149)

 663 - اذان در گوش امام حسین (ع )
قال زین العابدین - علیه السلام -:
ان النبى - صلى الله علیه وآله - اذن فى اذن الحسین - علیه السلام - بالصلاة یوم ولد ؛
در روز ولادت امام حسین (ع ) پیامبر اسلام (ص ) در گوش او اذان گفت .
(بحارالانوار، ج 104، ص 112)

 664 - نخستین اذان گو
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ان اول من سبق الى الجنة بلال ... لانه اول من اذن ؛
بلال نخستین کسى است که به سوى بهشت پیشى گرفت ، چون که او نخستین کسى بود که اذان گفت .
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 614)

 665 - شنیدن اذان و شرکت در نماز جماعت
قال على - علیه السلام -:
من سمع النداء فلم یجبه من غیر علة فلا صلاة له ؛
هرکه بانگ (اذان ) را بشنود و بدون علت بدان پاسخ ندهد، پس نمازى براى او نیست .
(وسائل الشیعه ، ج 55، ص 375)

 666 - اذان نابالغ
قال الصادق - علیه السلام -:
لاباس ان یوذن الغلام الذى لم یحتلم ؛
نوجوان نابالغ اذان بگوید اشکالى ندارد.
(بحارالانوار، ج 84، ص 161)

 667 - هنگام شنیدن اذان
قال الصادق - علیه السلام -:
اذن کلما سمعت الاذان کما یوذن الموذن ؛
وقتى صداى اذان موذن را شنیدى ، اذان بگو.
(بحارالانوار، ج 81، ص 174)

 668 - اهل آسمان و شنیدن اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ان اهل السماء لایسمعون من اهل الارض شیئا الا الاذان ؛
همانا اهل آسمان نمى شنوند از اهل زمین چیزى مگر اذان را.
(میزان الحکمه ، ج 1، ص 82)

 669 - مزد موذن
قال على - علیه السلام -:
لاباس ان یجرى علیه من بیت المال ؛
براى موذن از بیت المال مزدى بدهند، اشکالى ندارد.
(بحارالانوار، ج 81، ص 161)

 670 - رفع بداخلاقى به وسیله اذان
عن ابى عمیر، عن هشام بن سالم ، قال - علیه السلام -:
و من ساء خلقه فاذنوا فى اذنه ؛
کسى که اخلاقش بد است در گوش او اذان بگویید.
(میزان الحکمه ، ج 1، ص 84)

 671 - اذان و اقامه در گوش نوزاد
قال الصادق - علیه السلام -:
المولود اذا ولد یوذن فى اذنه الیمنى و یقام فى الیسرى ؛
فرزند وقتى به دنیا آمد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگویید.
(مکارم الاخلاق ، ص 261)

 672 - نماز همراه با اذان و اقامه
قال على - علیه السلام -:
من صلى باذان و اقامة صلى خلفه صف من الملئکة لایرى طرفاه و من صلى باقامة صلى خلفه ملک ؛
هرکس که نماز خود را با اذان و اقامه بخواند، صفى از فرشتگان پشت سر او به نماز مى ایستد که دو طرف آن صف دیده نمى شود و هر کس نماز خود را با اقامه تنها بخواند، یک فرشته پشت سر او نماز مى گزارد.
(ثواب الاعمال ، ص 58)

 673 - دعاى بین اذان و اقامه
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
الدعاء بین الاذان و الاقامة لایرد؛
دعاى بین اذان و اقامه رد نمى شود.
(شهاب الاخبار، ص 44)

چون که قامت کنند بهر نماز

رد نگردد دعا ز راه نیاز

 674 - نداى خروس
قال لقمان الحکیم - علیه السلام -:
یا بنى لایکن الدیک الیس منک و اکثر محافظة على الصلوات الا تراه عند کل صلوة یؤ ذن لها و باسحار یعلن بصوته و انت نائم ؛
پسرم ! مبادا چنین شود که خروس ، صبح از تو هوشیارتر و به اوقات نماز از تو مراقبتر باشد ؛ آیا نبینى به هنگام هر نماز اعلام دخول وقت مى کند (اذان مى گوید) و سحرگاهان صدا به آواز بلند سر مى دهد، در حالى که تو در خوابى .
(ارشاد القلوب ، باب 18)

 675 - صفت مؤ ذنین
قال الصادق - علیه السلام -:
فى المؤ ذنین انهم الامناء؛
اذان گویان (موذنین ) امانتدارند.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 616)

 676 - پاداش یک اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اذن فى سبیل الله صلوة واحدة ایمانا و احتسابا تقربا الى الله - عز و جل - غفر الله له ما سلف من ذنوبه ، و من علیه بالعصمة فیما بقى من عمره ، و جمع بینه و بین الشهداء فى الجنة ؛
کسى که براى خدا اذان یک نماز را از روى ایمان و اخلاص و تقرب به درگاه خداوند بگوید، خدا گناهان گذشته او را ببخشاید و بر او منت نهد که بقیه عمرش در عصمت الهى باشد و در بهشت او را در یک جا همنشین شهیدان نماید.
(بحارالانوار، ج 84، ص 125)

 677 - پاداش یک سال اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اذن سنة واحدة بعثه الله - عز و جل - یوم القیامة و قد غفرت ذنوبه کلها بالغة ما بلغت ، و لو کانت مثل زنة جبل احد؛
کسى که یک سال اذان بگوید، خداوند عز و جل روز قیامت او را مبعوث مى کند، در حالى که تمامى گناهانش هر اندازه هم که باشد بخشوده مى شود، گرچه به سنگینى کوه احد باشد.
(بحارالانوار، ج 81، ص 124)

 678 - پاداش ده سال اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اذن عشر سنین اسکنه الله - عز و جل - مع ابراهیم - علیه السلام - فى قبته او فى درجته ؛
کسى که ده سال اذان بگوید، خداوند او رادر بهشت ، در بارگاه و یا در مقام حضرت ابراهیم (ع ) ساکن مى کند.
(بحارالانوار، ج 81، ص 124)

 679 - پاداش بیست سال اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اذن عشرین عاما، بعثه الله - عز و جل - یوم القیامة و له من النور مثل زنة السماء ؛
کسى که بیست سال اذان بگوید، خداوند متعال او را در روز قیامت به گونه اى محشور مى کند که داراى نورى همانند وزن آسمان باشد.
(بحارالانوار، ج 84، ص 124)

 680 - پاداش چهل سال اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اذن اربعین عاما محتسبا بعثه الله - عز و جل - یوم القیامة و له عمل اربعین صدیقا عملا مبرورا متقبلا ؛
کسى که چهل سال براى خدا اذان بگوید، خداوند او را در روز قیامت به گونه اى محشور مى کند که داراى اعمال نیک و پذیرفته شده چهل انسان خالص و راستین است .
(بحارالانوار، ج 84، ص 125. وسائل الشیعه ، ج 4، ص 615)

 681 - آداب اذان
قال الصادق - علیه السلام -:
من السنة اذا اذن الرجل ان یضع اصبعیه فى اذنیه ؛
آداب اذان آن است که مؤ ذن دو انگشتش را هنگام اذان گفتن بر دو گوشش ‍ بگذارد.
(من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 184)

 682 - مقام اذان گویان
قال الصادق - علیه السلام -:
اطول الناس اعناقا یوم القیامة المؤ ذنون ؛
بلندترین گردن (مقام اذان گوها) در روز قیامت اذان گویان هستند.
(ثواب الاعمال ، ص 19)

 683 - نداى زمین
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ما من صباح و لارواح الا و بقاع الارض ینادى بعضها بعضا یا جارتى هل مربک ذاکر الله ؟ او عبد وضع جبهته علیک ساجدالله ؟ فمن قائلة نعم ، فاذا قالت نعم اهتزت و ابتهجت وترى ان لها الفضل على جارتها؛
هیچ صبح و شام نیست مگر این که نقاط زمین همدیگر را ندا مى کنند: اى همسایه من آیا بر تو گذشت کسى که ذکر خدا نماید، یا بنده اى که پیشانى خویش براى سجده به خدا بر تو نهد؟ برخى گویند آرى (و برخى نه ،) هر کس آرى بگوید، بر خود مى بالد و شاد مى گردد و خود را بر دیگرى برترى مى نهد.
(مکارم الاخلاق ، ص 466)

 684 - تنها اقامه گفتن
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اقام و لم یؤ ذن لم یصل معه الا ملکاه اللذان معه ؛
هرکس براى نماز تنها اقامه بگوید و اذان نگوید، به او جز آن دو ملک که با وى هستند اقتدا ننمایند.
(مکارم الاخلاق ، ص 466)

 685 - اذان گویان راستین
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
المؤ ذنون امناء المؤ منین على صلاتهم و صومهم و لحومهم و دمائهم ؛
اذان گویان امانتداران مومنان در نماز و روزه و گوشت و خون آنها هستند.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 619. بحارالانوار، ج 81، ص 124)

 686 - شهادت زمین در قیامت
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ما من رجل یجعل جبهته فى بقعة من بقاع الارض الا شهدت له بها یوم القیامة و ما من منزل ینزله قوم الا و اصبح ذلک المنزل یصلى علیهم او یلعنهم ؛
هیچ مردى پیشانى خویش را به نقطه اى از نقاط زمین نمى گذارد، مگر این که آن نقطه زمین در روز قیامت بر آن شهادت بدهد، و منزلى نیست که گروهى در آن فرو آیند، مگر سحرگاهان همان منزل بر آنان درود مى فرستد، و یا نفرین مى کند.
(مکارم الاخلاق ، ص 466)

 687 - اقتداء فرشتگان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
یا اباذر!اذا کان العبد فى ارض قفر فتوضا او تیمم ثم اذن و اقام و صلى امر الله - عز و جل - الملئکة فصفوا خلفه صفا لا یرى طرفاه یرکعون برکوعه و یسجدون بسجوده و یؤ منون على دعائه ؛
اى ابوذر! هرگاه بنده اى در بیابانى تنها باشد و وضو بسازد یا تیمم کند، سپس اذان و اقامه بگوید و نماز بخواند، خدا فرشتگان را امر کند که پشت سر او صفى تشکیل دهند که دو طرف آن دیده نشود و به نماز او اقتداء نمایند و به دعاى او آمین گویند.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 621. مکارم الاخلاق ، ص 466)

 688 - اذان روز جمعه
روى انه کان بالمدینة اذا اذن المؤ ذن یوم الجمعة نادى مناد حرم البیع لقول الله - عز و جل -: ((یا ایها الذین امنوا اذا نودى للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الى ذکر الله و ذروا البیع ))⁽³⁾؛
هنگامى که در مدینه موذن اذان را روز جمعه بیان نمود و ندا داد بیع حرام است به خاطر قول خداوند عز و جل : ((اى کسانى که ایمان آورده اید هرگاه شما را براى نماز روز جمعه بخوانند فى الحال به ذکر خدا بشتابید و کسب و تجارت را رها کنید که این نماز جمعه از هر تجارت سودمندى اگر بدانید براى شما بهتر خواهد بود.))
(من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 296)

 689 - اذان و اقامه جبرئیل
قال الباقر - علیه السلام -:
لما اسرى برسول الله - صلى الله علیه وآله - الى السماء فبلغ البیت المعمور و حضرت الصلاة فاذن جبرئیل و اقام ، فتقدم رسول الله - صلى الله علیه وآله - و صف الملئکة و النبیون خلف محمد - صلى الله علیه وآله - ؛
وقتى رسول خدا (ص ) در معراج خود به بیت المعمور (مرکز فرشتگان در آسمان چهارم ) رسید، و وقت نماز شد، جبرئیل اذان و اقامه گفت ، پیامبر خدا، جلو ایستاد و فرشتگان و پیامبران پشت سر رسول خدا (ص ) براى نماز به صف ایستادند و به او اقتداء کردند.
(الکافى ، ج 3، ص 302. وسائل الشیعه ، ج 4، ص 612)

 690 - پاداش عظیم
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ثلاثة لو تعلم امتى ما فیها لضربت علیها بالسهام : الاذان و الغدو الى الجمعة ، و الصف الاول ؛
سه کار است که اگر امت من پاداش عظیم آن را درک مى کردند، براى به دست آوردن آن ، ازدحام و قرعه کشى مى نمودند:
1 - اذان گفتن .
2 - تسریع در رفتن براى نماز جمعه .
3 - در صف اول نماز جمعه و جماعت قرارگرفتن .
(بحارالانوار، ج 84، ص 156)

 691 - اذان و اقامه در بیابان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
رجل فى ارض قفر فیوذن ثم یقیم ثم یصلى ، فیقول ربک للملئکة انظروا الى عبدى یصلى و لا یراه احد غیرى فینزل سبعون الف ملک یصلون و راءه و یستغفرون له الى الغد من ذلک الیوم ؛
مردى که در میان بیابانى اذان و اقامه بگوید و نماز به پا دارد، پروردگار به فرشتگان مى فرماید: به بنده ام بنگرید!نماز مى خواند در حالى که کسى او را نمى بیند، آن گاه هفتاد هزار ملک نازل مى گردد و دنبال او نماز مى گزارند و تا فردا براى او آمرزش مى طلبند.
(مکارم الاخلاق ، ص 465)

 692 - لبیک به اذان نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
اذا سمعت الاذان فات ولو حبوا؛
هنگامى که اذان نماز را شنیدى هرچه سریعتر به مسجد بیا، گرچه سینه خیز باشد.
(کنزالعمال ، ج 7، ص 528)

 693 - شنونده اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من سمع الاذان فاجاب کان عند الله من السعداء؛
کسى صداى اذان را شنید به آن روى آورد، پیش خداوند مى باشد از سعادتمندان .
(بحارالانوار، ج 84، ص 155)

 694 - درود فرشتگان بر موذن
قال النبى - صلى الله علیه وآله -:
الا و ان الموذن اذا قال ((اشهد ان لا اله الا الله )) صلى علیه تسعون الف ملک و استغفروا له و کان یوم القیامة فى ظل العرش حتى یفرغ الله من حساب الخلائق ؛
آگاه باشید موذن وقتى ((اشهد ان لا اله الا الله )) را گفت ، نود هزار فرشته بر او درود مى فرستند و طلب آمرزش مى کنند در روز قیامت در سایه عرش ‍ خدا خواهد بود تا وقتى که خداوند از حساب انسانها فارغ شود.
(بحارالانوار، ج 81، ص 130)

 695 - آیه نماز جمعه مراد اذان است
قال المفسرون فى قوله تعالى :
اذا نودى للصلوة ... ان المراد النداء الاذان لصلاة الجمعة ؛
هرگاه شما را براى نماز مى خوانند، مراد از نداء اذان براى نماز جمعه است .
(بحارالانوار، ج 84، ص 104)

 696 - تعداد کلمات اذان و اقامه
قال الباقر - علیه السلام -:
الاذان و الاقامة خمسة و ثلاثون حرفا، فعد ذلک بیده واحدا واحدا الاذان ثمانیة عشر حرفا و الاقامة سبعة عشر حرفا؛
اذان و اقامه ، مجموعا 35 جمله است ، و با دست خود یک به یک آنها شمرده شود، اذان 18 جمله و اقامه 17 جمله دارد.
(الکافى ، ج 3، ص 305. باب اذان ، ح 3)

 697 - شاهدان اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ان الموذن فى سبیل الله مادام فى اذانه کشهید یتقلب فى دمه و یشهد له بذلک کل رطب او یابس بلغ صوته و اذا مات ما تعرضته هوام الارض فى قبره ؛
موذن تا وقتى که اذان مى گوید مثل شهیدى است که در خونش غوطه ور است و هرتر و خشکى که صداى او را مى شنوند گواهى مى دهد و آن گاه که بمیرد حیوانات زمینى در قبر با بدن او کارى ندارند.
(مستدرک الوسایل ، ص 241)

 698 - آداب گفتن اذان و اقامه
قال الصادق - علیه السلام -:
الاذان ترتیل و الاقامة حذر؛
اذان را به صورت ترتیل ، و اقامه را به صورت بیم و اندوه بخوانید.
(الکافى ، ج 3، ص 309)

 699 - اذان در میدان جنگ
عند صلاة الظهر فامر الحسین - علیه السلام - ابنه فاذن و اقام و قام الحسین فصلى ؛
(هنگام ظهر فرا رسید) امام حسین (ع ) به پسرش (امام سجاد یا حضرت على اکبر) فرمود اذان و اقامه بگو او اذان و اقامه گفت و سپس نماز خواندند.
(بحارالانوار، ج 44، ص 314)

 700 - حق موذن
قال زین العابدین - علیه السلام -:
حق الموذن ، ان تعلم انه مذکر لک ربک - عز و جل - و داع لک الى حظک ، و عونک على قضاء فرض الله علیک ، فاشکره على ذلک شکرا للمحسنین الیک ؛
حق موذن بر تو آن است که بدانى همانا او یادآورنده پروردگار تو و دعوت کننده تو به بهره ات از خدا است و یار تو در اداى واجب الهى است ، پس ‍ قدردان او باش ، همچون سپاسگزارى از کسانى که به تو نیکى کرده اند.
(میزان الحکمه ، ج 1، ص 83)

 701 - کراهت حرف زدن بین اذان و اقامه
فى وصیة النبى لعلى - علیه السلام -:
و کره الکلام بین الاذان و الاقامة فى صلاة الغداة ؛
حرف زدن بین اذان و اقامه نماز صبح کراهت دارد.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 628)

 702 - گفتن اذان در هر حال
قال الباقر - علیه السلام -:
لاتدعن ذکر الله على کل حال ، و لو سمعت المنادى ینادى بالاذان و انت على الخلاء فاذکر الله عز و جل و قل کما یقول المؤ ذن ؛
خداوند را در هیچ حالى ترک مکن ، و چنانچه شنیدى که موذن اذان مى گوید و تو در بیت الخلا هستى ، خدا را یاد کن و همان را که مؤ ذن مى گوید بگو.
(محجة البیضاء، ج 1، ص 338)

 703 - فصاحت موذن
قال على - علیه السلام -:
لیوذن لکم افصحکم لیومکم افقهکم ؛
فصیح ترین شما اذان بگوید و فقیه ترین شما امامت کند.
(بحارالانوار، ج 84، ص 161)

 704 - اذان در وقت نماز
قال على - علیه السلام -:
و لا یوذن لصلاة یدخل وقتها ؛
هنگامى که وقت نماز داخل شد، اذان بگویید.
(بحارالانوار، ج 84، ص 160)

 705 - به سمت قبله
قال على - علیه السلام -:
یستقبل الموذن القبلة فى الاذان و الاقامة ؛
اذان گو هنگام اذان گفتن به سمت قبله باشد.
(بحارالانوار، ج 84، ص 157)

 706 - اذان ، عطیه الهى
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
اعطانى الله - عز و جل - فاتحة الکتاب و الاذان و الجماعة فى المسجد و یوم الجمعة ؛
خداوند عز و جل چهار چیز را به من عطا فرموده است : 1 - سوره حمد، 2- اذان ، 3 - نماز جماعت در مسجد، 4 - روز جمعه .
(الخصال ، ج 2، ص 9)

 707 - سنت مستحب
قال الصادق - علیه السلام -:
من السنة الجلسة بین الاذان و الاقامة ؛
نشستن بین اذان و اقامه سنت مستحب است .
(بحارالانوار، ج 84، ص 155)

 708 - تاثیر گفتن اذان و اقامه
قال الصادق - علیه السلام -:
من صلى باذان و اقامة صلى خلفه صفان من الملائکة و من صلى باقامة بغیر اذان صلى خلفه صف واحد، قلت له و کم مقدار کل صف ، قال اقله ما بین المشرق و المغرب و اکثره ما بین السماء و الارض ؛
کسى که با اذان و اقامه نماز بخواند. دو صف از ملائکه در پشت سرش نماز مى خواند و کسى که بدون اذان و فقط با اقامه نماز بخواند یک صف از ملائکه با او نماز مى خواند. راوى سؤ ال مى کند: مقدار هر صفى چقدر است ؟ مى فرماید: اقلش ما بین مشرق و مغرب و اکثرش ما بین زمین و آسمان است .
(بحارالانوار، ج 84، ص 248)

 709 - تاثیر اذان در خانه
عن سلیمان الجعفرى قال سمعته بقول - علیه السلام -:
اذن فى بیتک فانه یطرد الشیطان و یستحب من اجل الصبیان ؛
سلیمان جعفرى مى گوید: از امام (ع ) شنیدم که فرمود: در خانه خویش اذان بگوى ، تا شیطان از آن جا بگریزد و کودکان نیز به آن ذکر آشنا شوند.
(الکافى ، ج 3، ص 311، حدیث 35)

 710 - مشروع و پایان اذان
قال الصادق - علیه السلام -:
یا زرارة ! تفتح الاذان باربع تکبیرات و تختمه بتکبیرتین و تهلیلتین ؛
اى زراره !اذان را با چهار تکبیر شروع مى شود و با دوتکبیر و دو تهلیل (لا اله الا الله ) تمام مى شود.
(الکافى ، ج 3، ص 305. باب اذان ، ح 5)

 711 - مقام اولین موذن در اسلام
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
یحشر بلال على ناقة من نوق الجنة یوذن ((اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله - صلى الله علیه وآله -)) فاذا نادى کسى حلة من حلل الجنة ؛
بلال حبشى در قیامت سوار بر شترى از شترهاى بهشت است . و دو جمله اذان ((اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله )) (گواهى به یکتایى خدا و رسالت محمد) مى گوید، پس از اذان گفتن خداوند لباس زیبایى از زیورهاى بهشتى بر پیکر او مى پوشاند.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 617. بحارالانوار، ج 84، ص 116)

 712 - تعلیم اذان به بلال
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ادع لى بلالا تعلمه ، فدعا على - علیه السلام - بلالا فعلمه ؛
بلال حبشى را نزد من بیاور تا اذان را با او بیاموزم ، حضرت على بلال را حاضر کرد و اذان را به او تعلیم داد.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 614)

 713 - تعلیم اذان از طریق وحى به پیامبر (ص )
قال الصادق - علیه السلام -:
لما هبط جبرئیل بالاذان على رسول الله کان راسه فى حجر على علیه السلام فاذن جبرئیل و اقام فلما انتبه رسول الله - صلى الله علیه وآله - قال : یا على سمعت ؟ قال : نعم قال : حفظت ؟ قال نعم قال ادع لى بلالا تعلمه فدعاه على - علیه السلام - بلالا فعلمه ؛
هنگامى که جبرئیل اذان را آورد سر پیامبر (ص ) بر دامان على (ع ) بود، جبرئیل اذان و اقامه را به پیامبر (ص ) تعلیم داد، هنگامى که پیامبر (ص ) سر خود را برداشت ، از على (ع ) سؤ ال کرد آیا صداى اذان جبرئیل را شنیدى ؟ عرض کرد: آرى . پیامبر (ص ) بار دیگر پرسید: آیا آن را به خاطر سپردى ؟ گفت : آرى . پیامبر (ص ) فرمود: بلال را (که صداى رسایى داشت ) حاضر کن و اذان و اقامه را به او تعلیم ده على (ع ) بلال را حاضر کرد و اذان را به او تعلیم داد.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 612)

 714 - نخستین اذان گوى اسلام
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
انه اول من اذن ؛
همانا او (بلال ) نخستین کسى بود که اذان گفت .
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 614)

 715 - خوشحالى پیامبر (ص ) با نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
قم یا بلال فارحنا بالصلاة ؛
اى بلال خوشحال کن ما را به نماز.
(کنزالعمال ، حدیث 20951)

 716 - نورانیت اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
یا على الاذان نور؛
یا على !اذان نور است .
(بحارالانوار، ج 84، ص 154)

 717 - پاداش موذن بهتر است
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اذن محتسبا یرید بذلک وجه الله - عز و جل - اعطاه الله ثواب اربعین الف شهید و اربعین الف صدیق و یدخل فى شفاعته اربعین الف مسى ء من امتى الى الجنة ؛
کسى که اذان بگوید، و به خداوند توجه داشته باشد، خداوند به او ثواب چهل هزار شهید و چهل هزار راستگو را عطا مى کند و چهل هزار از امت گنهکاران شامل شفاعتش گردیده و داخل بهشت مى شوند.
(بحارالانوار، ج 84، ص 130)

 718 - آفات بى توجهى به اذان
قال على - علیه السلام -:
من سمع النداء و هو فى المسجد ثم خرج فهو منافق ، الا رجل یرید الرجوع الیه ، او یکون على غیر طهارة فیخرج لیتطهر؛
کسى که صداى اذان را در مسجد شنید، و بدون خواندن نماز(جماعت ) از مسجد خارج شود منافق است ، مگر اینکه قصد برگشت براى نماز خواندن دارد، یا وضو ندارد و براى گرفتن وضو از مسجد خارج شود.
(بحارالانوار، ج 84، ص 161)

 719 - سربلندى اذان گویان در قیامت
قال على - علیه السلام -:
یحشر المؤ منون یوم القیامة حوال الاعناق ؛
اذان گویان ، روز قیامت با سرافرازى و سربلندى محشور مى شوند.
(بحارالانوار، ج 84، ص 149)

 720 - نجات از آتش
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ان لحوما محرمة على النار و هى لحوم المؤ ذنین ؛
همانا، گوشتهایى بر آتش (جهنم ) حرام است (آتش آنها را نمى سوزاند) و آن گوشت بدن اذان گویان است .
(مستدرک الوسایل ، ص 249)

 721 - ثواب براى اذان گو
قال الباقر - علیه السلام -:
المؤ ذن یغفر الله له مد بصره و مد صوته فى السماء و یصدقه کل رطب و یابس سمعه ، و له من کل من یصلى معه فى مسجده سهم و له بکل من یصلى بصوته ؛
خداوند مؤ ذن را به اندازه اى که چشمش مى بیند و صدایش در آسمان مى پیچد مى آمرزد، هرخشک وترى که آواز او را مى شنود او را تصدیق مى کند، و از ثواب هر کس که با او در مسجد نمازگزارد سهمى نصیب اوشود و به شمار هر کس که به بانگ او نماز بخواند حسنه اى براى اوست .
(محجة البیضاء، ج 1، ص 331. من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص ‍ 287)

 722 - پاداش شهید
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
للمؤ ذن فیما بین الاذان و الاقامة مثل اجر الشهید المتشحط بدمه فى سبیل الله ؛
براى شخص اذان گو در فاصله اذان و اقامه ، ثوابش مانند ثواب شهیدى که در راه خدا در خون خود مى غلطد.
(ثواب الاعمال ، ص 58)

 723 - واجب شدن بهشت بر مؤ ذن
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اذن فى مصر امصار المسلمین سنة و جبت له الجنة ؛
هرکس در یکى از شهرهاى مسلمانان یک سال اذان بگوید بهشت بر او واجب مى شود.
(محجة البیضاء، ج 1 و ص 337. وسائل الشیعه ، ج 4، ص 613)

 724 - تاثیر گفتن اذان و اقامه
قال الصادق - علیه السلام -:
من صلى باذان و اقامة صلى خلفه صفان من الملائکة و من صلى باقامة بغیر اذان صلى خلفه صف واحد ما بین المشرق و المغرب ؛
هرکس که نماز را با اذان و اقامه بخواند، دو صف از فرشتگان در پشت سرش نماز مى گزارند، و کسى که نماز را با اقامه تنها بخواند یک صف از فرشتگان در پشت سرش نماز مى خوانند و اندازه صف به قدر میان مشرق و مغرب است .
(محجة البیضاء، ج 1، ص 338. ثواب الاعمال ، ص 59)

 725 - ثواب حکایت کردن اذان موذن
قال الصادق - علیه السلام -:
من سمع المؤ ذن یقول : ((اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمدا رسول الله ،)) فقال : مصدقا محسبا و انا اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله - صلى الله علیه وآله - و سلم اکتفى بهما عن کل من ابى و جحد و اعین بهما من اقر و شهد الا غفر الله له بعدد من انکر و جحد و بعدد من اقر و شهد؛
کسى که بشنود مؤ ذن مى گوید ((اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمدا رسول الله )) و او در حال تصدیق شهادتین و طلب ثواب بگوید: ((و انا اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله اکتفى بهما عن کل من ابى و جحدوا عین بهما من اقر و شهد))، به عدد منکران و تکذیب کنندگان و به شمار اقرارکنندگان و تصدیق کنندگان پاداش خواهد داشت .
(محجة البیضاء، ج 1، ص 338. ثواب الاعمال ، ص 57)

 726 - طلب حاجت و شفاعت
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
المؤ ذنون امناء المؤ منین على صلاتهم و صومهم و لحومهم و دمائهم لا یساءلون الله - عز و جل - شیئا الا اعطاهم و لایشفعون فى شى ء الا شفعوا؛
اذان گویان امانتداران مؤ منان بر نماز و روزه شان و خون و گوشتشان چیزى از خداوند درخواست نمى کنند، مگر اینکه خداوند به آنها عطا مى کند و در مورد چیزى هم شفاعت نمى کنند، مگر اینکه شفاعتشان را خداوند مى پذیرد.
(بحارالانوار، ج 84، ص 124)

 727 - اذان با صداى بلند
قال الصادق - علیه السلام -:
کان رسول الله - صلى الله علیه وآله - یقول لبلال اذا دخل الوقت یا بلال اعل فوق الجدار و ارفع صوتک بالاذان ؛
رسول خدا (ص ) هنگامى که وقت نماز فرا مى رسید به بلال مى فرمود: بالاى دیوار (مسجد) برو و اذان را با صداى بلندگو.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 624)

 728 - سربلندى اذان گویان در قیامت
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
اذا کان یوم القیامة و جمع الله - عز و جل - الناس فى صعید واحد بعث الله عز و جل الى المؤ ذنین بملائکة من نور معهم الویة و اعلام من نور یقودون جنائب ارمتها زبرجد اخضر حقائبها المسک الاذفر، یرکبها المؤ ذنون فیقومون علیها قیاما تقودهم الملائکة ینادون باعلى صوتهم بالاذان ؛
هنگامى که روز قیامت شود و خداوند همه انسانها را در یک زمین محشور کند، خداوند فرشتگان نور را با پرچمها و علمهایى از نور به سوى اذان گوها بفرستد و آن فرشتگان شترها (یا اسبها) بهشتى را همراه خود به سوى اذان گوها روانه سازند که مهار آن ها از... و ترکه آنها از مشک بسیار نفیس ‍ مى باشد. اذان گوها بر آن مرکبها سوار مى شوند و بر پشت آنها مى ایستند، فرشتگان (از روى تجلیل و احترام ) مهار آن مرکبها را مى کشند و اذان گوها با صداى بلند اذان مى گویند.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 615)

 729 - محشور با شهداء و پیامبران
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
یحشر المؤ ذنون من امتى مع النبیین و الصدیقین و الشهداء ؛
اذان گویان ، از امت من با پیامبران و راستگویان و شهیدان محشور مى شوند.
(مستدرک الوسایل ، ج 4، ص 23)

 730 - تاثیر هفت سال اذان گفتن
قال الباقر - علیه السلام -:
من اذن سبع سنین محتسبا جاء یوم القیامة و لا ذنب له ؛
هر کس هفت سال براى خدا اذان بگوید، روز رستاخیز بدون گناه وارد محشر مى شود.
(ثواب الاعمال ، ص 83. من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 288. وسائل الشیعه ، ج 4، ص 613)

 731 - اجابت اذان مؤ ذن
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
اجابة المؤ ذن کفارة الذنوب ؛
اجابت اذان موذن ، کفاره گناهان است .
(مستدرک الوسایل ، ج 1، ص 227)

 732 - فرار شیطان از اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ان الشیطان اذا سمع النداء هرب ؛
به درستى که شیطان وقتى صداى اذان را شنید فرار مى کند.
(کنزالعمال ، حدیث 20951)

 733 - قرعه براى اذان گفتن
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
لو علم الناس ما فى النداء و الصف الاول الاستهموا علیه ؛
اگر مردم مى دانستند چه فضیلتى دارد اذان گفتن و شرکت در صف اول جماعت ، هر آینه براى این کار قرعه کشى مى کردند.
(بحارالانوار، ج 88، ص 200)

 734 - اذان گفتن در همه حال
قال الرضا - علیه السلام -:
یؤ ذن الرجل و هو جالس و یؤ ذن و هو راکب ؛
شخص اذان گو چه نشسته و چه سواره اذان مى گوید.
(من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 285)

 735 - دعا هنگام اذان
قال على - علیه السلام -:
اغتنموا الدعاء عند اربع : عند قرائة القران و عند الاذان و عند نزول الغیث و عند التقاء الصفین للشهادة ؛
در چهار زمان دعا را غنیمت شمارید:
1 - هنگام قرائت قرآن .
2 - هنگام اذان .
3 - هنگام نزول باران .
4 - هنگام رو به رو شدن دو لشگر مؤ منین و کفار براى جنگ .
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 1114)

 736 - اذان گفتن یک وظیفه است
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
و لاتتخذن موذنا یاخذ على اذانه اجرا؛
اذان گویى را که براى اذان گفتن مزد مى گیرد، انتخاب نکن .
(مکن لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 286)

- استغفار فرشتگان براى اذان گو
روى ان الملائکة اذا سمعت الاذان من اهل الارض قالت هذه اصوات امة محمد - صلى الله علیه وآله - بتوحید الله فیستغفرون الله لامة محمد - صلى الله علیه و اله - حیث یفرغوا من تلک الصلاة ؛
(روایت شده است ) که فرشتگان هنگامى که اذان مردم زمین را مى شنوند مى گویند: این آواز امت محمد (ص ) به وجدانیت خداوند است از این رو براى امت او تا آن گاه که مردم از آن نماز فارغ شوند استغفار مى کنند.
(من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 288)

 738 - تاثیر اذان و اقامه در گوش نوزاد
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من ولدله مولود فلیؤ ذن فى اذنه الیمنى ، و لیقم فى الیسرى ، فان ذلک عصمة من الشیطان ؛
کسى که فرزندى به او داده شد (به دنیا آمد) در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگوید، زیرا این عمل ، نوزاد را از شر شیطان حفظ مى نماید.
(بحارالانوار، ج 84، ص 162)

 739 - اقامه تنها در سفر
قال الصادق - علیه السلام -:
یجزى فى السفر اقامة بغیر اذان ؛
در سفر فقط اقامه کفایت مى کند.
(من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 291)

 740 - اذان ، درمان بداخلاقى
قال الصادق - علیه السلام -:
من لم یاکل اللحم اربعین یوما ساء خلقه و من ساء خلقه فاذنوا فى اذنه ؛
کسى تا چهل روز گوشت نخورد بداخلاق مى شود، وقتى که بداخلاق شد در گوش او اذان بگویید.
(من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 296)

 741 - فایده اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
اذا تغولت لکم الغیلان فاذنوا باذان لصلوة ؛
هرگاه غول زده شدید (یعنى دربیابان وحشت زده شدید و پنداشتید که غول بیابانى سر راه شمارا خواهد گرفت ) اذان بگویید.
(بحارالانوار، ج 84، ص 169)

 742 - اجابت نداى موذن
قال على - علیه السلام -:
اجابة المؤ ذن یزید فى الرزق ؛
اجابت دعوت اذان گو، سبب افزایش روزى مى شود.
(بحارالانوار، ج 84، ص 177)

 743 - تکرار اذان موذن
قال الباقر - علیه السلام -:
کان رسول الله - صلى الله علیه وآله - اذا سمع المؤ ذن یوذن قال مثل ما یقوله فى کل شى ء؛
رسول خدا (ص ) وقتى صداى اذان مؤ ذن را مى شنید، و آن جملات را تکرار مى کرد.
(الکافى ، ج 3، ص 310، ج 29)

 744 - علاقه بلال به رسول خدا (ص )
قال الصادق - علیه السلام -:
ان بلالا کان عبد صالحا، فقال : لااوذن لاحد بعد رسول الله - صلى الله علیه وآله - ؛
همانا که بلال بنده اى شایسته بود و گفت : من براى احدى بعد از رسول خدا (ص ) اذان نمى گویم .
(من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 286)

 745 - همسایگان پیامبر (ص )
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اجاب المؤ ذن و اجاب العلماء کان یوم القیامة تحت لوائى و یکون فى الجنة فى جوارى و له عند الله ثواب ستین شهیدا؛
هرکس به موذن و دانشمند روى آورد روز قیامت در زیر پرچم من و در بهشت همسایه من خواهد بود و براى او در نزد خدا ثواب شصت شهید است .
(بحارالانوار، ج 84، ص 154)

 746 - موذن ، دشمن ابلیس
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ذات یوم لابلیس : کم اصدقاؤ کم من امتى یا ابلیس ؟قال الامیر الجائر، و الغنى المتکبر، والذى لایبالى من این یکتسب و فیما ینفقه ، و العالم الذى صدق الامیر على جوره ، و التاجر الخائن ، و المحتکر، و الزانى ، و اکل الربا، و البخیل ، و الذى لایبالى من این یجمع المال . و قال النبى - صلى الله علیه وآله -: کم اعداءک من امتى ؟قال ستة عشر نفرا، انت یا محمد! انى ابغضک و العالم العامل بالعلم ، و حامل القران اذا عمل بما فیه ، و الموذن لله خمسة اوقات ، محب الفقراء و المساکین و الیتامى ، و ذوقلب رحیم ، و المتواضع للحق و شاب نشا فى طاعة الله الذى یصلى باللیل و الناس نیام ، و الذى یمسک نفسه عن الحرام ، و الذى ینصح فى الله ، (و فى روایة یدعو للاخوان و لیس فى قلبه شى ء)، و الذى ابدا یکون على الوضوء، و حسن الخلق ، و المصدق بما ضمن الله له ، و المحصنات المستورات ، و المستعد للموت ، و صاحب السخاء؛
پیامبر اسلام (ص ) از ابلیس پرسید: در میان امت من دوستان تو چه کسانى هستند؟ابلیس پاسخ داد: (ده نفر) و افزود، فرمانرواى ظالم ، ثروتمند متکبر، آن کس که باکى ندارد از چه راهى مال به دست آورد و در چه راهى مصرف کند، دانشمند در خدمت ظالم ، تاجر خائن ، محتکر، زناکار، رباخوار، بخیل ، و کسى که باکى ندارد که چگونه اموالش جمع و انباشته است . و سپس پیامبر (ص ) فرمود: چند نفر در میان امت من دشمنان تواند؟ پاسخ داد: شانزده نفر اولشان تویى یا رسول الله !دانشمندى که به علمش ‍ عامل است اهل قرآن که به قرآن عمل کند، موذن اذان پنجگانه ، کسى که دوستدار فقراء و مساکین و یتیمان است ، آدم رحیم و مهربان ، شخص ‍ متواضع در برابر حق ، جوانى که اهل نماز شب باشد. کسى که خود را از ارتکاب به حرام باز مى دارد، کسى که به خاطر خدا دیگران را نصیحت کند، کسى که همیشه در حال وضو است ، و صاحب اخلاق خوب ، آدم تصدیق کننده به وعده هاى خدا، زنان پاکدامن و افرادى که خود را براى مرگ آماده مى سازند، و آدم سخاوتمند.
(المواعظ العددیه ، ص 226)

 747 - اذان با صداى بلند
قال ابوعبدالله - علیه السلام -:
اذا انت فلاتخفین صوتک فان الله یاجرک مد صوتک فیه ؛
زمانى که اذان گفتى ، صدایت را کوتاه مکن ، زیرا که خداوند به مقدار بلندى صداى تو در اذان ، پاداش مى دهد.
(التهذیب ، باب اذان ، حدیث 45)

 748 - آشنایى به وقت اذان
قال ابوعبدالله - علیه السلام -:
لایستقیم الاذان و لایجوز ان یوذن به الا رجل مسلم عارف ؛
اذان بر پا نمى شود و نباید آن را بگوید، مگر مرد مسلمانى که به وقت آن آشنا باشد.
(فروع کافى ، ج 3، ص 307، حدیث 13)

 749 - تحقیر اذان
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
سیاتى على الناس زمان یترکون الاذان على ضعفائهم ؛
زمانى خواهد آمد که اذان را تحقیر کرده و آن را به افراد ناتوان مى سپرند.
(کنزالعمال ، ج 7، ص 690)

منبع: جامع آیات و احادیث موضوعى نماز (جلد اول) عباس عزیزى