1056 - تکمیل نماز واجب با نماز مستحبى
قال الباقر - علیه السلام -
ان العبد لیرفع له من صلاته نصفها و ثلثها و
ربعها و خمسها فما یرفع له الا ما قبل علیها بقلبه و انما امروا
بالنوافل لیتم لهم مانقصوا من الفریضة
نمازى که بنده به جا مى آورد، گاهى نصف و گاهى یک سوم و گاهى چهارم و
گاهى یک پنجم آن بالا برده مى شود، زیرا بالا برده نمى شود مگر آن
نمازى که با توجه و حضور قلب باشد، مردم ماءمور به انجام نمازهاى مستحب
شده اند تا نقص نمازهاى واجب آنان توسط مستحباب جبران شود.
(بحارالانوار، ج 87، ص 28).
1057 - نماز و ترازوى اعمال
قال رسول الله -صلى الله علیه وآله -:
الصلوة میزان فمن اوفى استوفى
نماز ترازوى (اعمال ) است هر کسى بیشتر به جا آورد بیشتر بهره مى برد.
(فروع کافى ، ج 3، ص 267).
1058 - اهمیت نماز مستحبى :
حدیث قدسى :
ما تقرب العبد الى بشى ء افضل مما افترضت علیه ،
و ان العبد لیتقرب الى بالنوافل حتى احبه
بهترین چیزى که بنده را به من نزدیک نزدیک مى کند، فرایضى است که بر او
واجب گرانیده ام و بنده با به جاى آوردن نافله به قدرى به من نزدیک مى
شودکه او را دوست دارم . (اصول کافى ، ج 1، ص 352).
1059 - نماز و رفع حاجت
قال الصادق - علیه السلام -
اذا اردت حاجة فصل رکعتین وصل على محمد و آل
محمد وسل تعطه هنگام حاجت ، دو رکعت نماز بخوان و بر پیغمبر و
آل او درود فرست و حاجتت را بخواه که به تو داده مى شود. (فروع کافى ،
ج 3، ص 479).
1060 - انجام نماز پیش از واجب
قال رسول الله -صلى الله علیه وآله -
یا اباذر! ایما رجل تطوع فى کل یوم و لیلة اثنتى
عشرة رکعة سوى المکتوبة کان له حقا واجبا بیت فى الجنة
اى ابوذر! هر مردى که در شبانه روز - غیر از نمازهاى واجب - دوازده
رکعت نماز بگزارد خداوند خانه اى در بهشت به او خواهد داد.(مکارم
الاخلاق ، ص 461).
قال الحسن بن على - علیه السلام -
اذا اضرت النوافل بالفریضة فارفضوها
هرگاه نمازهاى مستحبى به نمازهاى واجب ضرر رسانید، آنها را ترک کنید.
(تحف العقول ، ص 267).
1062 - تاءثیر نماز مستحبى
قال موسى بن جعفر - علیه السلام -
صلوة نمازهاى مستحبى هر مؤ منى را به خداوند متعال نزدیک مى نماید.
(تحف العقول ، ص 297).
1063 - اکتفا به واجبات
عن الحسن العسکرى - علیه السلام -
ان القلوب اقبالا و ادبارا فاذا اقبلت فاحملوها
على النوافل و اذا ادبرت فاقصروها على الفرائض
به درستى که قلب گاهى آماده وگاهى خسته است ، زمانى که قلب شما آمادگى
داشت و با نشاط و سرحال بود، آن را به انجام نوافل وادارید، و زمانى که
خسته بود، به واجبات اکتفا کنید. (مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 177).
1064 - شیعه على و کثرت نماز
قال الباقر - علیه السلام -
انما شیعة على کثیرة صلاتهم کثیرة تلاوتهم
للقرآن
شیعیان و پیروان خط على زیاد نماز مى گزارند، و زیاد تلاوت قرآن مى
کنند. (صفات الشیعه ، ص 436).
1065 - پرهیز از سستى در نماز
قال الصادق - علیه السلام -
ایاکم و الکسل و ان ربکم رحیم یشکر القلیل ان
الرجل لیصلى الرکعتین تطوعا یرید بهما وجه الله فیدخله الله بهما الجنة
ازسستى دورى کنید، زیرا پروردگار شما مهربان است و اندک را مى پذیرد
هرآینه مرد دو رکعت نماز مستحبى براى خدا مى خواند و خداوند به سبب این
دو رکعت ، او را وارد بهشت مى کند. (وسائل الشیعه ، ج 3، ص 30، اصول
وافى ، ج 2، ص 61).
1066 - آمادگى براى نماز مستحبى
قال الصادق - علیه السلام - ان القلب یحیى و
یموت فاذا حى فادبه بالتطوع ، و اذا مات فاقصره على الفرائض
همانا، قلب انسان مى میرد و زنده مى شود، پس وقتى که قلب زنده (و با
نشاط) است او را به اعمال (نماز) مستحبى وادار کن و زمانیکه قلب مرده
است ، به واجبات اکتفا کن . (مستدرک الوسائل ، ج 1 ص 177).
1067 - نماز و رفع مشکلات
عن الصادق - علیه السلام - قال :
ما یمنع احدکم اذا دخل علیه غم من غموم الدنیا
ان یتوضاء ثم یدخل المسجد فیرکع رکعتین ، یدعواالله فیهما اما سمعت
الله یقول : و استعینوا بالصبر و الصلاة
وقتى در اثر فشار زندگى و حوادث روزگار مشکلاتى براى کسى پیش آمد، وضو
بگیرد و به مسجد برود و دو رکعت نماز به جاى آورد، و خدا را بخواند.
آیا شنیده اى که خداوند مى فرماید: از شکیبایى و نماز یارى جویید.
(وسائل الشیعه ، ج 5، ص 263).
1068 - نماز واجب و مستحب ، پنجاه و یک رکعت
قال على - علیه السلام -
قال الله تعالى لنبیه -صلى الله علیه وآله -و کانت الامم السالفة لقد
فرضت علیهم خمسین صلوة فى خمسین وقتا، وهى من الاصار التى کانت علیهم
فرفعتها عن امتک وجعلتها خمسا فى خمسه اوقات و هى احد و خمسون رکعة ، و
جعلت لهم اجر خمسین صلوة
از امیرالمؤ منین (ع ) روایت شده ، که خداوند به رسولش فرمود: این براى
پیشینیان پنجاه نماز در وقت واجب کرده بودم و این یکى از مشکلاتى بود
که امم سابقه داشتند ولى این بار رااز دوش تو برداشتم ، و به جاى آن ،
پنج نماز، در پنج وقت براى شما قرار دادم که این پنج نماز در پنج نوبت
(مجموعا واجب و مستحب آن ) پنجاه و یک رکعت است وثواب پنجاه نماز را
دارد. (جامع احادیث الشیعه ، ج 4، ص 40).
1069 - تقرب به سوى خدا
قال عیسى - علیه السلام -
یقول الله تعالى : بالفرائض ینجومنى عبدى و
بالنوافل یتقرب الى عبدى خداوند مى فرماید: بنده من با اداى
فرایض از (کیفر) من نجات مى یابد، و با به جا آوردن نوافل به من تقرب
پیدا مى کند. (محجة البیضاء، ج 1، ص 398).
1070 - آثار زیاد نماز خواندن
قال رسول الله -صلى الله علیه وآله -
اکثرکم ازواجا فى الجنة اکثرهم صلوة فى الدنیاء
کسانى که در دنیا زیاد نماز مى خوانند، در بهشت همسران زیاد خواهند
داشت . (مستدرک الوسائل ، ج 1 ص 175).
1071 - سبب قبولى نافله
قال الباقر - علیه السلام -
واذا لم یؤ د الرجل الفریضه لم تقبل منه النافله
اگر کسى نماز واجب به جا نیاورد، نافله او مقبول نیست . (وسائل الشیعه
، ج 3، ص 20).
1072 - علت ضرورت نماز نافله
قال الباقر - علیه السلام -
انما جعلت النافلة لیتم بها ما افسده من الفریضة
همانا (نماز) نافله را به این جهت قرار دادند که کاستى هاى نماز واجب
را جبران کند. (وسائل الشیعه ، ج 3، ص 20).
1073 - قبولى نافله با انجام فریضه
قال الباقر - علیه السلام -
انما تقبل النافلة بعد قبول الفریضة
به درستى که نماز نافله زمانى مورد قبول است که (نماز) فریضه مورد قبول
واقع شود. (وسائل الشیعه ، ج 3، ص 20).
1074 - گرسنه و نماز
قال الصادق - علیه السلام -
من جاع فلیتوضاء و یصلى رکعتین ثم یقول : یا رب
انى جائع فاطعمنى فانه یطعم من ساعته
هرکه گرسنه شود، وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند، سپس بگوید:
پروردگارا! من گرسنه ام به من غذا عطا فرما (بداند که ) بلافاصله به او
طعام داده مى شود.
1075 - ثمره زیاد خواندن نماز
قال رسول الله -صلى الله علیه وآله -
مادمت فى الصلاة فانک تقرع باب الملک الجبار، و
من یکثر قرع باب الملک یفتح له
مادامى که تو در نمازهستى ، درب خانه پادشاه توانا را مى کوبى ، هر کس
که در کوبیدن درب خانه پادشاه پافشارى کند، آن درب روى او باز مى شود.
(بحارالانوار، ج 77، ص 80).
1076 - امام سجاد - علیه السلام - و استغاثه
عن زین العابدین - علیه السلام -
و لست اتوسل الیک بفضل نافلة من کثیر ما اغفلت من وظائف فروضک و تعدیت
عن مقامات حدودک
خدایا! من با این همه غفلت از واجبات و تعدى از مرزها و حریم شکستن ها،
چگونه به وسیله نافله و مستحبات به سوى تو راه یابم . (صحیفه سجادیه ،
دعاى بعد از نماز شب ).
1077 - نماز و طلب حاجت
قال الصادق - علیه السلام -
ان الله - عزوجل - فرض علیکم الصلوات فى احب الاوقات الیه ،
فاسئلوا الله حوائجکم عقیب فرائضکم
به درستى که خداوند نمازهاى واجب را در محبوب ترین اوقات واجب کرد، پس بعد از
نمازهایتان حاجات خود را از خدا بخواهید. (بحارالانوار، ج 85، ص 324).
1078 - برطرف شدن ناراحتى با نماز
عن ابى عبدالله - علیه السلام - قال
کان على - علیه السلام - اذا هاله شى ء فزع الى الصلاة ، ثم
تلى هذه الایة : واستعینوا بالصبر و الصلاة
وقتى براى امیرالمؤ منین (ع ) مشکلى پیش مى آمد، به نماز پناه مى برد (ناراحتى خود
را با خواندن نماز جبران مى کرد) آیه : ((از شکیبایى
و نماز یارى جویید))راتلاوت مى کرد. (وسائل الشیعه ،
ج 5، ص 263).
1079 - ارجحیت نماز واجب
قال على - علیه السلام -
لاقربة بالنوافل اذا اضرت بالفرائض
اگر نمازهاى مستحبى به نمازهاى واجب ضرر برساند، موجب قرب به خداوند نخواهد شد.
(الحیاة ، ج 1، ص 318).
1080 - نماز مستحب در خلوت
قال رسول الله -صلى الله علیه وآله -
صلاة الرجل تطوعا حیث لایراه الناس تعدل صلاته على اعین
الناس خمسا و عشرین
نماز مستحبى که در مکانى دور از دید مردم خوانده شود، از نظر ثواب و ارزش معنوى
معادل با بیست و پنج نماز است که در معرض دید مردم به جا آورده شود. (نهج الفصاحه ،
حدیث 1847).
1081 - فضیلت نماز مستحبى
عن ابى جعفر - علیه السلام - قال
انه لیتقرب الى بالنافلة حتى احبه فاذا احببته کنت سمعه الذى
یسمع به و بصره الذى یبصر به و لسانه الذى ینطق به ویده التى یبطش بها
به درستى که بنده من با نمازهاى نافله به من تقرب جوید تا آن که او را دوست بدارم
پس چون او را دوست بدارم ، گوش او شوم که با آن بشنود و چشم او بشوم که با آن ببیند
و زبان او گردم که با آن سخن گوید و دست او شوم که با آن (به خشم و تندى ) بگیرد.
(اصول کافى ، ج 2، ص 352).
1082 - رفع مشکلات به وسیله نماز
فى الحدیث :
الرسول -صلى الله علیه وآله -اذا اصاب اهله خصاصة قوموا الى
الصلوة و قال : بهذا اءمر ربى
هنگامى که مشکلى براى اهل خانواده پیش مى آمد، (براى رفع آن ) رسول خدا (ص ) مى
فرمود: برخیزید نماز(مستحبى ) بخوانید و بعد فرمود: این دستور خداى من است . (قصار
الجمل ، ج 1 ص 386).
1083 - تقرب با نماز مستحبى
قال الصادق - علیه السلام -
مایتقرب الى عبد من عبادى بشى ء احب الى مما افترضت علیه ، و
انه یتقرب الى بالنافلة حتى احبه فاذا احببته کنت اذا سمعه الذى یسمع به و بصره
الذى یبصر و لسانه الذى ینطق به و یده التى یبطش بها ان دعانى احببته و ان ساءلنى
اعطته .
بنده اى از بندگان من به من نزدیک نمى شود به چیزى (عملى ) که نزد من محبوب تر باشد
از آنچه براو واجب کرده ام و همانا بنده به وسیله نافله به من نزدیک مى شود تاآن جا
که او را دوست بدارم چون دوستش داشتم ، گوش او هستم که بدان مى شنود و چشمش که بدان
مى بیند و زبانش که با آن سخن مى گوید و دستش که باآن مى گیرد، اگر مرا بخواند،
جوابش مى دهم و چنانچه از من (چیزى ) بخواهد، عطایش خواهم نمود.
(اصول کافى ، ج 4 ص 53، حدیث 7).
1084 - علت قرار دادن نافله
قال الصادق - علیه السلام -
انما جعلت النافلة لیتم بها ما یفسد من الفریضة
نافله براى این قرار داده شده است تا به وسیله آن ، کاستى هاى نماز واجب جبران
گردد. (علل الشرایع ، ج 2، ص 329، وسائل الشیعه ، ج 3 ص 54).
منبع: جامع آیات و احادیث موضوعى نماز (جلد دوم ) عباس عزیزى
